Uit nieuw onderzoek blijkt dat luchtweginfecties sluimerende kankercellen kunnen activeren. Dat is aangetoond bij onderzoek naar muizen, en aanwijzingen wijzen erop dat hetzelfde bij mensen kan gebeuren. Wat zegt dat over de risico’s op het ontwikkelen van kanker?

Onzichtbaar maar niet onschadelijk

Niet alle kankercellen sterven door een behandeling. Sommige gaan in een soort slaapstand en kunnen jarenlang onopgemerkt in het lichaam blijven, vaak in organen als de longen, lever of hersenen. Wetenschappers hebben zich lange tijd afgevraagd wat triggers zijn om deze cellen weer te activeren.

Nieuw onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Nature, wijst erop dat veelvoorkomende luchtweginfecties zoals griep en COVID-19 daaraan kunnen bijdragen. James DeGregori van de University of Colorado (VS) vertelt: ‘Kankercellen kunnen jaren of zelfs decennia slapen. We vroegen ons af of een longinfectie ze ‘wakker’ kan maken. En dat bleek inderdaad het geval, op een ingrijpende manier.’

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

DeGregori en zijn team onderzochten muizen waarvan de genen zo waren gemodificeerd dat ze borstkanker ontwikkelden. Toen ze de muizen besmetten met griep en SARS-CoV-2, werden sluimerende kankercellen in de longen actief en begonnen te groeien.

De cellen bleven ongeveer anderhalve week actief, maar raakten daarna weer in remissie. Toch was hun aantal in die periode tot wel honderd keer zo groot geworden. Dat betekent dat het risico dat kanker terugkomt tijdens zo’n infectie sterk toeneemt.

De rol van het immuunsysteem

Het eiwit IL-6 speelt een sleutelrol in dit proces. ‘Normaal helpt IL-6 het lichaam infecties te bestrijden,’ legt DeGregori uit. ‘Maar wanneer het in contact komt met sluimerende kankercellen, zorgt het juist voor groei en activatie van die cellen. Het immuunsysteem dat je helpt herstellen, wordt nu door de kankercellen misbruikt om te vermeerderen.’

Het meeste bewijs komt uit dierproeven, maar wat betekent dat voor mensen? Er is nog geen sluitend bewijs dat het proces bij ons op dezelfde manier verloopt, maar de eerste aanwijzingen zijn wel zorgwekkend.

Leestip: Wat het DNA van deze vis ons leert over de genezing van kanker

Uit gegevens van de UK Biobank bleek dat het aantal kankergerelateerde sterfgevallen bij mensen die ten minste vijf jaar voor de pandemie met kanker waren gediagnosticeerd, bijna verdubbelde bij patiënten die een COVID-19-infectie opliepen. Vooral bij borstkankerpatiënten nam het risico op uitzaaiingen in de longen toe met bijna vijftig procent.

Julio A. Aguirre-Ghiso, directeur van het Cancer Dormancy Institute (VS), legt uit waarom deze cellen zo lastig te bestrijden zijn: ‘De meeste therapieën richten zich op kankercellen die zich delen, maar deze sluimerende cellen werken anders. Ze delen zich niet, en weten zo te ontsnappen aan de behandeling.’

Niet bij iedereen keert kanker snel terug

Volgens Aguirre-Ghiso kunnen veel mensen jarenlang met deze sluimerende cellen leven zonder dat ze problemen veroorzaken. ‘Sommigen zitten net op het randje en krijgen door ontsteking ineens een terugkeer van de ziekte. Maar anderen ervaren dit nooit.’

Leestip: Hoe lama’s ons kunnen helpen om corona en andere virussen te stoppen

Als de bevindingen ook voor mensen gelden, is het belangrijk dat mensen die ooit kanker hebben gehad extra voorzichtig zijn met luchtweginfecties. Ontstekingen kunnen sluimerende cellen activeren, waardoor de kans op terugkeer van de ziekte groter wordt.

‘Het spreekt voor zich dat kankerpatiënten vaccinaties tegen griep en COVID-19 blijven nemen,’ zegt longarts Edwin Ostrin van MD Anderson Cancer Center. ‘Voor hen is het voorkomen van infecties extra belangrijk.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!