Ouders van kinderen met eczeem vermoeden vaak dat het wordt aangewakkerd door bepaalde voedingsmiddelen en kiezen daarom voor een eliminatiedieet om de boosdoener te vinden. Onderzoek toont echter aan dat het schrappen van voedingsmiddelen uit je dieet de reactie van het immuunsysteem kan veranderen – met potentieel gevaarlijke situaties als gevolg.

Eliminatiedieet

Anne Marie Singh, hoogleraar en hoofd van de afdeling Allergie, Immunologie en Reumatologie aan de Universiteit van Wisconsin-Madison (VS), en haar collega’s evalueerden bijna driehonderd kinderen met eczeem die een eliminatiedieet volgden.

‘We ontdekten dat wanneer bepaalde voeding uit hun dieet werd weggelaten, er bij herintroductie een significante toename was van het risico op allergische reacties, waaronder mogelijk ernstige allergische reacties,’ aldus Singh.

Nieuwe allergieën

De resultaten waren opvallend: bijna één op de vijf kinderen (negentien procent) ontwikkelde nieuwe onmiddellijke allergische reacties toen de geëlimineerde voedingsmiddelen werden geherintroduceerd, ook al hadden ze geen voorgeschiedenis van dergelijke reacties. De meeste waren mild, maar alarmerend genoeg was dertig procent van de reacties ernstig en geclassificeerd als anafylaxie.

Leestip: Vind je koriander niet lekker? Voedingswetenschappers weten waarom

Het gevaar beperkt zich niet tot kinderen. In een apart onderzoek onder dertig volwassenen die allergieën ontwikkelden voor voedingsmiddelen die ze eerder goed verdroegen, had zeventig procent van hen een eliminatiedieet gevolgd. De helft kreeg anafylaxie en de overgrote meerderheid (tachtig procent) had reeds bestaande allergische aandoeningen zoals omgevingsallergieën, astma of eczeem. Voor mensen zonder voorgeschiedenis van allergieën leek het risico veel lager.

De wetenschap van voedselallergieën

‘De darm heeft een weinig benijdenswaardige taak,’ zegt Brian Vickery, hoofd allergie en immunologie en directeur van het voedselallergieprogramma bij Emory's Children's Healthcare in Atlanta. ‘Hij moet een constante stroom omgevingsprikkels herkennen en erop reageren. En die kunnen zowel gevaarlijk als gunstig zijn.’

Het maag-darmkanaal, dat meer immuunlymfocyten bevat dan enig ander lichaamsdeel, komt jaarlijks in aanraking met biljoenen microben en meer dan dertig kilo aan voedingseiwitten. Toch weet het zich te verdedigen tegen schadelijke indringers, terwijl het onschadelijke voedingsmiddelen en vriendelijke bacteriën negeert.

Orale tolerantie

Deze evenwichtsoefening is afhankelijk van orale tolerantie, een proces waarbij immuunreacties op ingenomen voedingseiwitten actief worden onderdrukt en wat schadelijke reacties zoals voedselallergieën voorkomt.

Hoewel de onderliggende immuunmechanismen nog niet volledig worden begrepen, wijst een nieuwe studie erop dat het begint met gespecialiseerde antigeenpresenterende cellen die voedselantigenen in de darmen opvangen en nabijgelegen T-cellen instrueren om zich terug te trekken. Dit signaal leidt tot de aanmaak van antigeenspecifieke regulerende T-cellen, die de immuunreactie op voedingseiwitten kalmeren.

Leestip: Waarom ultrabewerkte voeding je mentale gezondheid schaadt

‘De darmen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van tolerantie,’ zegt Michael Pistiner, directeur van Food Allergy Advocacy, Education and Prevention van het Food Allergy Center van het MassGeneral Hospital for Children (VS). ‘Als je nog niet allergisch bent, kan vroege kennismaking met voedsel de tolerantie bevorderen en baby's beschermen tegen het ontwikkelen van een voedselallergie.’

Voedselallergieën

Die bescherming stopt niet in de kindertijd. Regelmatige, voortdurende blootstelling aan voedsel helpt de orale tolerantie gedurende het hele leven te behouden.

Recent onderzoek bij patiënten met voedselallergie die behandeld worden met orale immunotherapie, waarbij geleidelijk hogere doses van het allergene voedsel worden toegediend, benadrukt hoe vaak voortdurende inname nodig is om een gedesensibiliseerde toestand te behouden.

Omgekeerd zijn er aanwijzingen dat eliminatiediëten bij sommigen de orale tolerantie kunnen verstoren en het immuunsysteem kunnen aanzetten tot het ontwikkelen van allergieën.

Veilige aanpak

Overweeg je een eliminatiedieet te proberen? Experts zeggen dat de veiligste aanpak afhangt van je risiconiveau. Wie een hoger risico loopt (kinderen of iemand met reeds bestaande allergieën), zou eerst een arts moeten raadplegen voordat met een eliminatiedieet begonnen wordt.

Leestip: Hartaanvallen nemen toe onder jongeren – maar experts benadrukken dat je dit kunt voorkomen

‘Hoe allergischer je bent, hoe meer problemen een eliminatiedieet kan geven,’ zegt Singh. Pistiner voegt eraan toe dat ‘bij baby’s met eczeem eliminatiediëten schadelijk kunnen zijn, vooral in deze zeer belangrijke periode van vroege introductie.’ Experts raden ook aan dat kinderen die een eliminatiedieet volgen, nauwlettend medisch toezicht krijgen om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen en gezond te blijven groeien.

Aanvaardbare hoeveelheden

Hoe lang het eliminatiedieet duurt is ook van belang. Een kortere eliminatiefase geeft minder tijd voor orale tolerantie om af te breken. Singh merkt op dat ‘twee tot vier weken eliminatie voldoende tijd zou moeten zijn om te weten of het verschil maakt, en ook kort genoeg om geen risico te lopen op een allergische reactie wanneer je het opnieuw probeert.’

In sommige gevallen is het volledig schrappen van een voedingsmiddel niet nodig. Als de symptomen mild zijn, kan het behouden van kleine, aanvaardbare hoeveelheden in de voeding helpen om de orale tolerantie te behouden en tegelijkertijd het ongemak te verlichten, voegt Singh toe.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!