Al jaren zijn er vermoedens dat aardappelen het risico op diabetes kunnen verhogen. Een uitgebreide studie heeft nu aangetoond dat het eten van patat inderdaad samenhangt met een significant hoger risico op diabetes type 2. Betekent dit dat je je frietje in het vervolg moet laten staan? En geldt dat ook voor zoeteaardappelfriet?

Verhoogd risico op diabetes

Voor een studie van Harvard University (VS), gepubliceerd in vakblad BMJ, analyseerden onderzoekers bijna veertig jaar aan zelfgerapporteerde eetgewoonten van 205.000 verpleegkundigen en andere zorgprofessionals.

De resultaten toonden aan dat degenen die drie porties gekookte, gepureerde of gebakken aardappelen per week aten, een marginaal verhoogd risico van één procent op diabetes type 2 hadden. Respondenten die echter drie porties friet per week aten, hadden een risico van twintig procent.

Leestip: Het aantal patiënten met diabetes type 2 stijgt snel, maar we kunnen het tij keren

Om meer te weten te komen over deze relatie, bouwde het onderzoeksteam voort op een onderzoek uit 2015 met dezelfde enquêtegegevens. Deze keer volgde de BMJ-studie de deelnemers echter gedurende een langere periode en omvatte zevenduizend respondenten met nieuwe gevallen van diabetes type 2.

Aardappelen en diabetes

Voor het onderzoek werd data gebruikt van vergelijkbare studies naar aardappelconsumptie en diabetes. ‘Daardoor konden we aantonen dat het verhoogde risico op diabetes echt te wijten is aan friet, niet aan alle aardappelen,’ zegt Seyed Mohammad Mousavi, hoofdonderzoeker en postdoctoraal onderzoeker aan de voedingsafdeling van Harvard.

Wanneer ons lichaam aardappelzetmeel afbreekt, wordt het snel omgezet in glucose. Dat komt in onze bloedbaan terecht en kan de insulinespiegel laten stijgen.

Leestip: Waarom ultrabewerkte voeding je mentale gezondheid schaadt

Pratik Pokharel, een postdoctoraal onderzoeker aan het Deens Kankerinstituut, die niet deelnam aan het onderzoek: ‘Een hogere consumptie van friet werd geassocieerd met een slechtere glucosetolerantie en verminderde insulinegevoeligheid. Deze effecten kunnen op termijn het risico op diabetes type 2 verhogen.’

Moet ik me zorgen maken als ik maar één keer per week patat eet?

Dat ligt eraan hoe groot je portie is. Wetenschappers van de Harvard-studie definieerden een portie friet als ongeveer 113 tot 170 gram, oftewel ongeveer een middelgrote tot grote portie friet van McDonald’s.

Leestip: Geschiedenis van de aardappel: van duivelsknol tot lievelingetje

Het risico op diabetes neemt toe bij drie van dit soort porties per week. Wie zich echter niet aan de aanbevolen portiegrootte houdt, doet er dus goed aan ook bij één keer per week op te letten.

Kan ik wel zoeteaardappelfrietjes eten?

Hoewel het onderzoek zich niet specifiek op zoete aardappelen richtte, doen verschillende onderzoeken vermoeden dat ze waarschijnlijk een lagere glycemische index hebben. Bij voedingsmiddelen met een lage glycemische index komt de glucose geleidelijker in onze bloedbaan terecht en heb je minder last van een suikerpiek.

Toch bevatten zoete aardappelen ook koolhydraten en kunnen ze het risico op diabetes verhogen als ze in grote hoeveelheden worden gegeten, zegt Walter Willett, coauteur van de studie en hoogleraar epidemiologie en voeding.

Wat kan ik doen om het risico op diabetes te verlagen?

Keuzes maken een groot verschil. De onderzoekers ontdekten dat het vervangen van gebakken, gepureerde of gekookte aardappelen door volkoren granen het risico op diabetes met vier procent kon verlagen, terwijl het vervangen van friet door volkoren granen het risico met negentien procent verlaagt.

Leestip: Dit dieet kan de hersenveroudering tot wel 7,5 jaar vertragen

Opvallend genoeg leidde het vervangen van gekookte, gebakken of gepureerde aardappelen door rijst juist tot een verhoogd risico op diabetes. Dit komt waarschijnlijk door de hoge glycemische index van rijst.

Wat moet ik doen als ik toch friet wil?

Als het om aardappelen gaat, ‘moet de focus liggen op een gezondere bereiding,’ geeft Pokharel als tip. Denk bijvoorbeeld aan in olijfolie gebakken frieten.

Volgens Mousavi tellen kleine dagelijkse keuzes ook mee. Hij adviseert om de volgende keer een salade bij je burger te kiezen en kleinere porties te nemen.

En hoe zit het dan met airfryen? Mousavi: ‘Hoewel we patat uit de airfryer niet direct hebben vergeleken, is het risico waarschijnlijk lager dan bij traditioneel frituren.’ Maar om daar echt gefundeerde uitspraken over te doen is eerst meer onderzoek nodig.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!