De massaproductie van plastic, die nog maar zestig jaar geleden begon, is zo snel gegroeid dat ze inmiddels een omvang van 8,3 miljard ton heeft bereikt. Veel van dat plastic is verwerkt tot wegwerpartikelen die als afval eindigen. Een onvoorstelbare berg rotzooi, die zelfs de wetenschappers die voor het eerst wilden meten hoeveel plastic er eigenlijk is geproduceerd, weggegooid, verbrand en op vuilstortplaatsen is beland, heeft verbluft.
“We wisten dat de plasticproductie vanaf 1950 tot heden extreem snel is gestegen, maar het was schokkend om het cijfer voor de totale hoeveelheid van geproduceerd plastic op papier te zien,” zegt Jenna Jambeck, milieuingenieur aan de University of Georgia en expert op het gebied van plasticvervuiling in zee.
“Zo’n enorme toename zou elk systeem ‘kraken’ dat er niet op was voorbereid en daarom zien we dat zoveel plastic uit afvalverwerkingssystemen over de hele wereld toch in de oceanen terechtkomt,” zegt ze.
Het duurt bijna vierhonderd jaar voordat plastic is afgebroken, dus het meeste plastic bestaat nog in een of andere vorm. Slechts twaalf procent is verbrand.
Het onderzoek werd twee jaar geleden opgezet om inzicht te krijgen in de kolossale hoeveelheid plastic die in zee terechtkomt en daar schade aan vogels, zeedieren en vissen aanricht. De voorspelling dat de oceanen halverwege deze eeuw letterlijk meer plastic dan vis zullen bevatten, is een van de meest aangehaalde statistieken van de laatste tijd en tevens een oproep om er iets aan te doen.
Eerst weten waarmee je te maken hebt
De nieuwe studie verscheen deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances en is het eerste wereldwijde onderzoek naar de totale hoeveelheid plastic die ooit is geproduceerd – en naar de vraag waar al dat plastic is gebleven. Van de 8,3 miljard ton die is gefabriceerd, is 6,3 miljard ton als afval geëindigd. En daarvan is slechts negen procent gerecycled. De overgrote meerderheid – 79 procent – ligt op steeds vollere vuilstortplaatsen of kwijnt weg als afval in het milieu. Dat betekent dat veel van al het plastic uiteindelijk in het riool van de aarde terecht zal komen: de zee.
Als de huidige trend doorzet, zal er in 2050 twaalf miljard ton plastic op vuilstortplaatsen liggen, hetzelfde gewicht als 35.000 Empire State Buildings.
Roland Geyer, hoofdauteur van de studie, zegt dat het team van wetenschappers probeert een stichting op te zetten om de plasticproductie beter te beheren. “Je kunt iets pas beheren als je het eerst hebt gemeten,” zegt hij. “Niet alleen maken we heel veel plastic, we maken er elk jaar steeds meer van.”
De helft van de kunstharsen en -vezels die in plastics worden gebruikt, zijn in de afgelopen dertien jaar geproduceerd, zo bleek uit het onderzoek. China alleen al produceert wereldwijd 28 procent van alle kunstharsen en 68 procent van alle polyester-, polyamide- en acrylvezels.
Geyer, een ingenieur en hoogleraar industriële ecologie aan de University of California in Santa Barbara, heeft onderzoek gedaan naar het gebruik en beheer van talloze metalen. De toename van de plasticfabricage, die tot nu toe elke vijftien jaar is verdubbeld, heeft alle andere door de mens gefabriceerde materialen ingehaald. En plastic is anders dan vrijwel alle andere materialen op aarde: de helft van al het staal dat wordt geproduceerd, wordt in de bouw gebruikt, waar het een levensduur van tientallen jaren heeft. Maar de helft van al het geproduceerde plastic wordt in minder dan een jaar afval, zo bleek uit de studie.
De snelle groei van de plasticproductie is vooral te wijten aan de toename in het gebruik van plastic verpakkingen, die zo’n veertig procent van al het plastic behalve kunstvezels uitmaken.
Het meten van de hoeveelheid plastic
Onder leiding van Jambeck voerde hetzelfde team het eerste onderzoek uit waarin een schatting wordt gedaan van de totale hoeveelheid plastic afval dat jaarlijks in de oceanen terechtkomt. In die studie, die in 2015 werd gepubliceerd, wordt geschat dat er elk jaar acht miljoen ton plastic in zee terechtkomt – het equivalent van ruim zestien plastic boodschappentassen op elke meter kustlijn van de planeet.
“We zijn ons pas bewust geworden van de gevolgen van al dat plastic in het milieu toen het zich daar al had opgehoopt,” zegt Jambeck. “Nu zitten we in de situatie dat we een achterstand moeten inhalen.”
Het beheer van het plastic afval is nu een dusdanig omvangrijke taak geworden dat het een alomvattende en wereldwijde aanpak vereist, zegt Jambeck, waarbij we opnieuw moeten nadenken over de chemische fabricage van plastic, het productieproces, recyclingstrategieën en consumentengedrag. Wat betreft recycling lopen de VS ver achter op Europa (30 procent) en China (25 procent), zo bleek uit de studie. In de VS is het percentage plastic dat wordt gerecycled sinds 2012 op negen procent blijven hangen.
“Als samenleving moeten we ons afvragen of het de moeite waard is om wat comfort in te leveren voor een schoner en gezonder milieu,” zegt Geyer. “Voor sommige producten die veel problemen in het milieu veroorzaken, kunnen we misschien alternatieven vinden en ze geleidelijk aan helemaal afschaffen.”
