De laatste film in de Star Wars-saga, Star Wars: The Rise of Skywalker, neemt ons mee naar a galaxy far, far away. Zo ver weg, dat het sciencefiction-universum eigenaardigheden vertoont waarvan de geloofwaardigheid te betwisten valt. Dubbele zonsondergangen op Tatooine lijken niet mogelijk, of toch wel? We blikken terug op een aantal onderzoeken geïnspireerd door het Star Wars-universum.
Zwakke plekken van de Death Star
Een van de dingen die wetenschappers en ingenieurs fascineert is de complexiteit en de vernietigende kracht van het ultieme wapen van het Galactische Keizerrijk: de Death Star. Hoogleraar civiele techniek aan Heriot-Watt University in Schotland, Guy Walker, leert zijn studenten gebreken in grote ontwerpen te analyseren aan de hand van deze enorme, planetoïde-achtige schepen. Hun analyse: zowel de thermische uitlaatpoort, het slecht beveiligde kunstmatige zwaartekracht systeem, áls het ontbreken van biologische wapens liet te wensen over. De best mogelijk zet van de rebellen? Walker: “Je zou R2-D2 kunnen laten inloggen op het Keizerlijke netwerk en een computervirus laten uploaden.”
Star Wars-gezondheidszorg
Of we het nu hebben over midichlorians of blessures opgelopen tijdens laserzwaard-gevechten: de Star Wars-films zijn rijk aan medische beeldvorming. In het bijzonder de Skywalkers verdienen hierbij aandacht. Enerzijds Luke, vanwege zijn opmerkelijk geavanceerde robotarm, en anderzijds vader Anakin (Darth Vader), die chronische ademhalingsproblemen kende.
Voor een onderbevelhebber kan het niet moeilijk zijn een geschikt paar longen te regelen.
Ronan Berg en Ronni Plovsing, fysiotherapeuten aan de Deense University Hospital Rigshospitalet, gebruikten de aandoening van de Sith-lord om medische studenten te leren infecties aan de luchtwegen te diagnosticeren. Ze deden onderzoek naar Darth Vader’s problemen, die ontstonden nadat hij in Revenge of the Sith hete vulkanische deeltjes inademde in een duel met Obi Wan Kenobi. Door de verbranding raakten zijn longen ontstoken en longweefsel verdikt door de littekenvorming.
Volgens Berg is het pak van Darth Vader een draagbare hyperbare kamer, ontworpen om lucht in zijn longen te blazen. En hoewel dit pak ook lijkt te helpen met de brandwonden op zijn huid, heeft Berg een andere voorkeur. “Mijn eerste behandelingsoptie zou een longtransplantatie zijn”, zegt hij. “Voor een onderbevelhebber kan het niet moeilijk zijn een geschikt paar longen te regelen.”
Persoonlijkheidsstoornis
De persoonlijkheden in het Star Wars-universum kenden niet alleen fysieke kwalen. Diverse psychiaters maken van de filmpersonages gebruik om de kenmerken van psychische aandoeningen aan het bredere publiek uit te leggen. Een bijzondere fascinatie is er voor Anakin Skywalker, de gevallen Jedi die transformeert in Darth Vader. In 2011 stelde een Frans onderzoeksteam onder leiding van psychiater Eric Bui dat Skywalker tekenen vertoonde van borderline, een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door moeilijke sociale interacties, impulsief gedrag en instabiele stemmingen. Als bovenstaande diagnose klopt is Skywalker nauwelijks uniek onder de aardbewoners, want bij alleen al drie miljoen Amerikanen is dezelfde diagnose vastgesteld.
Overigens is Darth Vader niet het enige Star Wars-personage dat onderzoekers onder de loep namen. Jabba de Hutt vertoont de symptomen van een klinische psychopaat, de freewheelende Lando Calrissian heeft wellicht een gokverslaving en de trieste Obi Wan Kenobi illustreert de subtiele tekenen van depressie onder ouderen.
Ryan C.W. Hall, forensisch psychiater aan the University of Central Florida College of Medicine, stelt dat de pedagogische waarde van Star Wars ook voorkomt uit de personages die geen gediagnosticeerde ziekte hebben. Hall en collega Susan Hatters Friedman van the University of Auckland, ontdekten dat Palpatine – de wrede, gevoelloze Darth Sidious die met ijzeren vuist regeerde over het Galactische Keizerrijk – geestelijk gezond was, en bewust koos voor het kosmische kwaad. “Het voorbeeld van Palpatine is belangrijk”, zegt Hall. “We denken vaak dat vreselijke gebeurtenissen te wijten zijn aan psychische aandoeningen, maar mensen met een psychische aandoening zijn vaker slachtoffer, dan veroorzaker van geweld.”
Planeet Tatooine
Star Wars opent met Luke Skywalker die vastzit op Tatooine, een dorre woestijnplaneet vol schurken. Geen fijne plek, maar zelfs deze desolate buitenpost biedt een onverwachte schoonheid: een prachtige, maar tegelijkertijd vreemde dubbele zonsondergang.
Tatooine is een zogenaamde circumbinaire planeet, een planeet die om twee in plaats van om één ster draait. Astronomen vinden steeds vaker exemplaren in ‘de echte wereld’ en vinden dubbelsterren (twee sterren die om een gemeenschappelijk middelpunt bewegen) fascinerend, vanwege hun turbulente zwaartekracht omgevingen. Bovendien komen ze verrassend veel voor. Ongeveer de helft van alle vanaf de aarde zichtbare sterren bevindt zich in een dubbelster, aldus astronoom Matthew Muterspaugh, onderzoeker aan Tennesse State University. Het kwantificeren van hun planeten is cruciaal om de waarschijnlijk van buitenaards leven in te schatten.
Muterspaugh en collega-astronoom Maciej Konacki zijn al een aantal jaar op zoek naar circumbinaire planeten onder de projectnaam: The Attempt To Observe Outer-planets In Non-single-stellar Environments, kortweg TATOOINE. Dit project kende (nog) geen succes, maar de Kepler Space Telescope heeft het bestaan van circumbinaire planeten inmiddels bevestigd.
De astronomen vermoeden dat ons universum planeten bevat die nog ‘fantastischer’ zijn dan de dorre thuisplaneet van de Skywalkers. Konacki: “Het universum is interessanter dan Star Wars, en er zijn dingen die nog verrassender zijn dan wat filmmakers kunnen bedenken.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in 2015 in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com, daarna door de Nederlandse redactie ingekort en gepubliceerd en nogmaals aangepast in december 2019.
Star Wars: The Rise of Skywalker verschijnt vanaf 5 mei op Disney+.
