Topher White is regelmatig in het oerwoud. Hij denkt ook vaak over hoe snel het verdwijnt. Zelfs zo veel dat hij een blauw oog heeft opgelopen door rondzwiepende takken.
Maar dat is maar een klein voorbeeld van de offers die de technicus wil brengen om de wereldwijde ontbossing een halt toe te roepen. White, oprichter van de non-profitorganisatie Rainforest Connection die vanuit San Francisco opereert, heeft een simpele maar slimme manier ontwikkeld om met oude mobiele telefoons geluiden van verwoesting op te vangen.
Over de hele wereld verdwijnt het oerwoud, en het gaat hard: Jaarlijks gaat een gebied dat twee keer zo groot is als Nederland verloren. In het Amazonegebied is in de afgelopen veertig jaar bijna een vijfde van het regenwoud verdwenen.
De ontbossing is niet alleen schadelijk voor dieren, waarvan veel soorten vaak nergens anders voorkomen, maar draagt voor zo'n zeventien procent bij aan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, die op hun beurt zorgen voor klimaatverandering.
“Ik wist dat in eerste instantie allemaal niet,” vertelt White, die in 2011 aan zijn avontuur begon. Hij ging toen naar het Indonesische eiland Borneo om zich in te zetten voor de bedreigde gibbons.
“Ik dacht dat het ging om bescherming van de kleine gebieden en dieren,” zei hij onlangs tegen National Geographic. “Maar in werkelijkheid [levert ontbossing] een van de grootste bijdragen aan klimaatverandering.”
Tussen de vijftig en negentig procent van de bomenkap die plaatsvindt in regenwouden is illegaal, stelt White. Maar het is lastig om geluiden van kettingzagen en andere kapactiviteiten te horen, vanwege de kakofonie van natuurlijke geluiden in het woud.
Daarom ontwierp hij een systeem om te zorgen dat een mobiel opgeladen blijft via zonnecellen, bevestigde een extra microfoon, en ging hij luisteren. Met een dergelijke uitrusting kan een mobieltje de geluiden van een kettingzaag op zo'n anderhalve kilometer afstand opvangen. (Hier vind je meer informatie over hoe je je mobieltje kunt doneren.)
En geloof het of niet, de dekking voor mobiele telefoons is niet slecht in het regenwoud. Zeker hoog in de bomen “kun je signalen van een flinke afstand opvangen,” aldus White, die ook een van de National Geographic Emerging Explorers van 2015 was.
Snel succes
Omdat het onhaalbaar is om steeds mensen naar de mobieltjes te laten luisteren, zette hij ook “ouderwetse data-analyse” in, zodat de computers van de mobieltjes het geluid van een kettingzaag kunnen onderscheiden van andere geluiden in het woud.
Zo kunnen zijn apparaatjes automatisch bomenkapactiviteiten detecteren en een sms sturen naar de autoriteiten. Die kunnen dan bepalen of er toestemming was voor de kap, en deze eventueel stilleggen.
Tijdens de tweede dag waarop het idee werd getest op het Indonesische Sumatra, pikten White en boswachters het geluid van een kettingzaag op in het oerwoud. Ze ging een kijkje nemen, betrapten de illegale houtzagers en wisten ze te overreden om op te houden.
White merkt op dat hij niet alleen staat: er zijn veel mensen en organisaties die zich inzetten om het verdwijnen van de oerwouden tegen te gaan.
Zo zijn bijvoorbeeld veel inheemse bevolkingsgroepen betrokken bij initiatieven om het oerwoud te beschermen, vertelt White. (Lees hierover ook: “Rain Forest Warriors: How Indigenous Tribes Protect the Amazon.”)
“Als je ervoor kunt zorgen dat zij effectiever kunnen zijn, dan kun je ook een groot verschil maken op het gebied van klimaatverandering. Dat zou wel eens de goedkoopste manier kunnen zijn om die tegen te gaan.”
Afstemmen op nieuwe geluiden
Zijn afluisterapparaatjes zijn in de afgelopen twee jaar over de hele wereld in gebruik genomen, vertelt White. Ze worden tot nu toe ingezet in Kameroen, Ecuador, Peru en Brazilië, en binnenkort kan ook Bolivia aan dat lijstje worden toegevoegd.
En het gaat niet alleen om het opvangen van kapgeluiden. Met dezelfde technologie waarmee het gebrom van een kettingzaag kan worden opgevangen, kan ook het geluid van een bepaalde vogel worden opgepikt. Daarom ziet White de opnames uit het woud ook als een potentieel hulpmiddel voor wetenschappelijk onderzoek. Hij moedigt biologen en ecologen aan om zijn luistersysteem waar dan ook te gebruiken, of het nou in een afgelegen woud is, of in een park in Londen.
“Hoe meer we te weten komen over dat soort plekken,” zegt hij, “hoe beter we ze kunnen beschermen.”
