Iets ten zuidwesten van Texel vind je een bijzonder stukje Nederland, mits je op de juiste plek zoekt. Het eiland Noorderhaaks, ook wel bekend als Razende Bol, is namelijk continu in beweging en verschuift jaarlijks tot wel honderd meter richting Texel. Hoe is dit eiland ontstaan – en kun je het bezoeken?
Wat is Razende Bol?
Razende Bol, te zien op de afbeelding boven Texel, is een waaiervormig eilandje dat volledig uit afgezet zand bestaat. Het heeft een oppervlakte van ongeveer vier vierkante kilometer – gelijk aan zo’n 560 voetbalvelden. Begroeiing vind je er niet: Razende Bol is feitelijk een zandbank. Zijn bijnaam is afgeleid van het woord ‘bol’, waarmee kleine duinen of zandbanken werden aangeduid.
Leestip: Deze 7 adembenemende natuurwonderen zijn voorgoed verdwenen
Noorderhaaks is een uniek stukje natuur, omdat het geheel door wind, getijden en stromingen wordt gevormd. Zeestromingen vanuit de Noordzee en de Waddenzee treffen elkaar in het Marsdiep, de vaargeul tussen Texel en Den Helder. Daardoor zinkt het meegevoerde zand naar de bodem, waardoor een zandbank ontstaat.
Razende Bol beweegt richting Texel
Door diezelfde krachten verandert het eiland continu van vorm én ligging. Wind en water slaan stukken land weg in het grillige zuidwesten, om deze in het kalmere noordoosten weer af te zetten. Daardoor is het eiland voortdurend in beweging, en schuift het langzaam richting Texel.
Leestip: Dit zijn de mooiste eilanden van Nederland – als we de Waddeneilanden niet meetellen
Als het eiland in dit tempo blijft verschuiven, zal het over ongeveer veertig jaar aan Texel vastgroeien. Experts betwijfelen echter of het zover zal komen: de stroming in het Molengat – de 650 meter brede vaargeul tussen Texel en de Razende Bol – is vrij sterk. Eerder groeide de zandplaat Onrust wel aan Texel vast.
Verraderlijke zandbank
Razende Bol mag er onschuldig uitzien, maar de zandbank heeft er in het verleden geregeld voor gezorgd dat schepen in de problemen kwamen. Het bekendste voorbeeld is de Britse kruiser HMS Minotaur, die hier in 1810 vastliep. Bijna zeshonderd opvarenden kwamen hierbij om het leven. Daarmee is het de grootste scheepsramp die ooit voor de Nederlandse kust heeft plaatsgevonden.
Een jaar later overkwam het Britse oorlogsschip HMS Hero en troepenschip Archimedes hetzelfde. Ook deze scheepsrampen kostte honderden mensen het leven. De overlevenden werden als krijgsgevangenen gehouden: Nederland was op dat moment ingelijfd door het Frankrijk van Napoleon Bonaparte, dat in oorlog was met de Britten.
Diersoorten op Razende Bol
De zandplaat is een rust- en broedoord voor tientallen (migrerende) vogelsoorten, zoals meeuwen, sternen, grutto’s, wulpen, bonte strandlopers en aalscholvers. Ook zeldzame en bedreigde vogels als de dwergstern, kleine kokmeeuw en bontbekplevier weten het eiland te vinden.
Leestip: De 15 mooiste stranden van Nederland
Daarnaast is het eiland geliefd onder zeehonden. In de zomer rusten gewone zeehonden (Phoca vitulina) hier met hun jongen. In de herfst schuift ook de grijze zeehond (Halichoerus grypus) aan – grijze zeehonden werpen in december hun jongen op het eiland.
Kun je Razende Bol bezoeken?
Je kunt Razende Bol op eigen gelegenheid bezoeken, bijvoorbeeld met een klein bootje. Houd er rekening mee dat er geen voorzieningen zijn, en dat de noordkant tussen 15 mei en 1 november is afgesloten ten behoeve van de rust van zeehonden en vogels. Daarnaast worden er vanuit Den Helder en Texel excursies georganiseerd die langs Noorderhaaks voeren.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
