Wie op een heldere nacht naar boven tuurt, zal tussen alle sterren ook een aantal lichtstipjes aan de hemel zien bewegen. De kans is groot dat dit satellieten zijn, waarvan er momenteel zo’n elfduizend in een baan rond de aarde bewegen. En dat zullen er alleen maar meer worden: komende tijd staan er nog duizenden lanceringen op het programma, onder meer van bedrijven als SpaceX, OneWeb en Amazons Project Kuiper.

Omdat het aantal satellieten rond de aarde in rap tempo groeit, nemen de zorgen over de groeiende hoeveelheid ruimteafval toe. Want what goes up, must come down. Om de berg ruimterommel tot een minimum te beperken, komt Japan nu met een alternatief: de houten satelliet.

Het einde van een satelliet

De gemiddelde levensduur van een satelliet die in een lage baan om de aarde zweeft, bedraagt zo’n vijf jaar. Daarna trekt de zwaartekracht hem terug de dampkring in en gaat de satelliet gedeeltelijk in vlammen op. Met enige regelmaat komen kleine onverbrande onderdelen weer op de aarde terecht, meestal in zee, maar er blijven ook delen achter in de kosmos. Daarnaast geven satellieten, die vaak zijn gemaakt van licht en goedkoop aluminium, bij verbranding chemische stoffen als aluminiumoxide af. Deze blijven vervolgens jarenlang hangen in de atmosfeer.

Met het oog op duurzame ruimtevaart startte de Universiteit van Kyoto in samenwerking met het houtbedrijf Sumitomo Forestry in 2020 het LignoStella Space Wood Project. Het doel? Testen of hout kan dienen als alternatief materiaal voor de bouw van een satelliet.

Een hou(t)dbaar alternatief?

Het gebruik van hout in de ruimtevaart klinkt misschien als toekomstmuziek, maar biedt vele voordelen. Hout is licht, wat belangrijk is tijdens de lancering, en kan temperaturen van -150 tot 150 graden Celsius weerstaan. Wanneer een houten satelliet aan het einde van zijn leven de dampkring in wordt getrokken, zou hout echter volledig opbranden, zonder dat daarbij schadelijke stoffen vrijkomen. Daarbij is hout een natuurlijk materiaal en is de productie ervan duurzamer dan die van kunstmatige materialen.

In 2022 namen de Universiteit van Kyoto en Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA) de proef op de som door drie verschillende houtsoorten naar het internationale ruimtestation (ISS) te sturen om te onderzoeken of het materiaal daadwerkelijk kan overleven in de ruimte. Na 290 dagen aan tests en blootstelling aan extreme temperaturen, kosmische straling en gevaarlijke zonnedeeltjes, keerde de missie begin 2023 weer terug op aarde. Wat bleek? Het hout had amper schade overgehouden aan de reis en bewees daarmee zijn ruimtebestendigheid.

Van de drie houtsoorten wordt magnoliahout, ook wel hoonoki in het Japans genoemd, aangewezen als de geschiktste soort om nu mee verder te bouwen aan de eerste houten satelliet, LignoSat. Die zal onder begeleiding van NASA en JAXA in de zomer van 2024 voor het eerst de ruimte verkennen. De proef moet uitwijzen of houten satellieten écht de toekomst hebben.