Charles Darwin werd in 1809 geboren in Shrewsbury (Groot-Brittannië). Al van jongs af aan was hij gek op verzamelen. Darwin bracht zijn dagen dan ook het liefst buiten door, op zoek naar schelpen, vogeleieren, kevers en mineralen. Hij was geïntrigeerd door alles wat met de natuur te maken had.
Charles Darwin: een ongemotiveerde student
Maar zijn vader, die arts was, voorkwam dat de jonge Darwin van zijn hobby zijn werk zou maken: hij wilde dat zijn zoon medicijnen ging studeren.
Aan de University of Edinburgh liet Darwin algauw zien dat hij een ongemotiveerde geneeskundestudent was. Toen ook nog bleek dat hij niet tegen bloed kon, stopte Darwin met zijn studie. Maar zijn vader had al een alternatief toekomstplan voor hem uitgestippeld: Darwin moest dominee worden.
Ook tijdens zijn studie theologie aan de University of Cambridge bleef Darwin zich met de natuur bezighouden. Zo liet hij zich onder meer inspireren door anatoom en zoöloog Robert Edmond Grant. Hij leerde Darwin dat organismen bepaalde kenmerken en eigenschappen kunnen doorgeven aan het nageslacht.
Darwin raakte hierdoor gefascineerd, en besloot na zijn studie mee te gaan op expeditie met het zeilschip HMS Beagle. 5 jaar lang zou hij planten en dieren in Zuid-Amerika, de Galapagoseilanden, Australië en zuidelijk Afrika onderzoeken. Het werd een ware ontdekkingstocht.
Hoe kwam Darwin tot de evolutietheorie?
In september 1835 bracht Darwin 5 weken door op de Galapagoseilanden in de Grote Oceaan, bij Ecuador. Hier onderzocht hij de later naar hem vernoemde darwinvinken.
Leestip: Wat veren ons vertellen over de evolutie van vogels
Wat bleek? Op het ene eiland hadden de vinken een botte, brede snavel, waarmee ze de noten konden kraken die op dit eiland waren te vinden. Op het andere eiland hadden de vinken spitse, puntige snavels; hier bestond het dieet vooral uit insecten.
De vinken, zo oordeelde Darwin, hadden zich aangepast aan de omstandigheden op het eiland waarop ze leefden. Zo hadden ze in de loop van de tijd verschillende eigenschappen en kenmerken ontwikkeld, ondanks dat ze dezelfde voorouder hadden. Bij terugkomst in Groot-Brittannië schreef Darwin zijn bevindingen op. De evolutietheorie was geboren.
Wat houdt de evolutietheorie in?
De evolutietheorie gaat uit van drie basisprincipes: variatie, selectie en erfelijkheid. Darwin concludeerde dat de verschillende vinken op de Galapagoseilanden een proces van natuurlijke selectie hadden doorgemaakt. Afhankelijk van de omgeving waarin een soort leeft, komt de ene eigenschap van pas en de andere juist niet.
Een vink met een brede snavel, zo oordeelde Darwin, had op het eiland vol notenbomen een grotere overlevingskans. En hoe groter de overlevingskans, hoe groter de kans op nageslacht. Zo worden de gunstige eigenschappen doorgegeven, en de ongunstige juist niet.
Na verloop van tijd blijft alleen de meest geschikte variatie over. Darwin noemde dit survival of the fittest: het voortbestaan van de dieren die zich het beste aan de leefomstandigheden hebben aangepast.
On the Origin of Species
Voorbeelden van evolutie zie je overal om je heen. Denk maar eens aan de schutkleur van een mot of de lange nek van een giraffe. Of het schild van schildpadden, waarin ze zich kunnen verschuilen. Ook de mens is door evolutie ontstaan.
In een tijdsbestek van miljoenen jaren is de moderne mens, of Homo sapiens, geëvolueerd uit andere aapachtigen. Dat de mens volgens Darwins evolutietheorie onderdeel is van het dierenrijk, viel in de negentiende eeuw niet bij iedereen in goede aarde. Tegenwoordig wordt het echter als een onomstreden wetenschappelijk feit beschouwd.
Leestip: Hybride vlindersoort blijkt heilige graal van de evolutiewetenschap
Op 24 november 1859 publiceerde Darwin een boek waarin hij de evolutietheorie omschreef: On the Origin of Species. Daarmee bracht Darwin een wetenschappelijke revolutie teweeg.
Zijn boek wordt nog altijd gezien als een van de belangrijkste wetenschappelijke werken in de geschiedenis. Zijn theorie vormt de basis van alle levenswetenschappen – en van onze eigen ontstaansgeschiedenis.
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
