Kippensoep, een halve sinaasappel of hete thee: als je ziek bent, krijg je uit alle hoeken tips over wat je het beste kunt eten om je snel weer beter te voelen. Welke van deze oma-weet-raad-tips werken echt? En waarom zorgt een griepje ervoor dat je nergens trek in hebt, terwijl je lichaam juist dan extra hard voeding nodig heeft?

‘Als je ziek bent en je verliest je eetlust, is dat meestal een teken dat je immuunsysteem hard aan het werk is,’ vertelt Colleen Tewksbury, diëtist en hoogleraar voedingswetenschappen aan de University of Pennsylvania (VS). En dat vormt een uitdaging, zegt ze, omdat ons zieke lichaam juist eiwitten, koolhydraten, vitamines en mineralen nodig heeft. ‘Als je geen honger of dorst hebt, je slecht voelt en alleen maar wilt uitrusten, is het moeilijk om aan die behoeften te voldoen.’

Waarom heb je weinig trek als je ziek bent?

Je immuunsysteem heeft veel energie nodig om infecties te bestrijden, en daarom is het goed om gezond te eten als je ziek bent. Volgens immunobioloog Ruslan Medzhitov van Yale University (VS) is ons lichaam niet geoptimaliseerd om ons beter te laten voelen, maar om te overleven. Je lichaam ziet een infectie niet altijd als de grootste bedreiging.

Leestip: Waarom blijf je soms lang hoesten nadat je ziek bent geweest?

Ons lichaam maakt dan afwegingen die niet zijn te rijmen met ons moderne leven. Tegenwoordig kun je immers gewoon een pizza laten bezorgen, maar vroeger moest je zelf op jacht naar eten. Dat betekende dat je een verzwakt lichaam moest blootstellen aan gevaar, wat bovendien veel energie kost. Een verminderde eetlust droeg er mogelijk aan bij dat onze voorouders pas op de plaats maakten en een veilige plek opzochten om te herstellen.

Vet in plaats van suiker

Normaal haalt je lichaam vooral energie uit glucose, een vorm van suiker. Als je vast, of dus minder eet omdat je je ziek voelt, boort het lichaam voornamelijk vetzuren aan als bron van energie. Door op deze andere energiebron over te gaan, kunnen weefsels en organen beschermd worden tegen ontstekingen. Maar soms werkt het juist averechts.

Medzhitov en zijn collega’s ontdekten bijvoorbeeld in een onderzoek dat in 2016 werd gepubliceerd in vakblad Cell dat muizen die besmet waren met het influenzavirus veel baat hadden bij voeding. Muizen die besmet waren met een bacterie stierven juist vaker wanneer ze werden gedwongen om te eten. Het laat zien hoe complex de relatie is tussen eten en ziekte.

Leestip: Zijn bacteriofagen de oplossing in de strijd tegen resistente bacteriën?

Tewksbury voegt eraan toe dat verschillende mensen ook verschillend kunnen reageren op dezelfde ziekten. ‘Vanuit een fysiologisch standpunt is een verkoudheid of griepje eigenlijk een stressreactie en iedereen reageert anders op stress,’ legt ze uit.

Wat moet je eten en drinken als je ziek bent?

Je lichaam heeft een combinatie van voedingsstoffen nodig, zoals eiwitten, koolhydraten en vitamines. Maar wat je precies nodig hebt, kan per situatie verschillen. Als je ziek bent, heeft je lichaam andere behoeften dan wanneer je je topfit voelt.

Volgens Shea Mills, diëtist aan de Mayo Clinic in Phoenix (VS), is het bij ziekte gemakkelijker om vaker kleine snacks te eten dan grotere maaltijden. Door daar eiwitten, koolhydraten en groente en fruit aan toe te voegen, krijg je wel een goede mix van vitamines en mineralen binnen. En dat is precies waarom kippensoep vaak als tip wordt gegeven wanneer je ziek bent.

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

‘Soepen op basis van bouillon bevatten al deze componenten,’ zegt Tewksbury. Warme soepen kunnen ook helpen bij het afbreken van slijm bij infecties aan de bovenste luchtwegen.

Deze vitamines ondersteunen je herstel

Vergeet vooral ook de vitamines en mineralen niet als je ziek bent, vertelt Mills. Zo is vitamine C, dat in veel groente en fruit zit, een krachtige antioxidant die immuuncellen ondersteunt bij het voorkomen en bestrijden van infecties.

Leestip: Helpt vitamine C tegen een verkoudheid?

Vitamine D kan de immuunrespons verbeteren en ervoor zorgen dat je sneller weer opknapt. In vette vis, paddenstoelen en rood vlees zit van nature veel vitamine D, maar ook aan sommige zuivelproducten en ontbijtgranen is deze vitamine toegevoegd.

Drink voldoende

Daarnaast is het volgens Mills belangrijk om voldoende te drinken als je geveld bent door een griepje. ‘Drink cafeïnevrije dranken zoals kruidenthee, water, vruchtensap en suikerarme dranken zoals kokos- of cactuswater om de hydratatie te bevorderen,’ zegt ze. Als je geen trek hebt in vast voedsel, kun je ook een eiwitshake of smoothie maken voor extra voedingsstoffen.

Luister naar je lichaam

Hoewel voedingsmiddelen ziekten niet genezen, kan het juiste voedsel wel verlichting brengen. Hete thee kan bijvoorbeeld verzachtend werken als je keelpijn hebt.

Maar andere voedingsmiddelen kunnen zowel helpen als schaden, afhankelijk van de persoon. Capsaïcine, dat in chilipepers zit, kan slijm afbreken en de luchtwegen openen, maar het kan ook misselijkheid veroorzaken of zelfs de productie van meer slijm stimuleren. IJskoude drankjes kunnen ook helpen bij keelpijn, legt Tewksbury uit, maar ‘als je veel slijm produceert, kan dat het juist erger maken’.

Er is dus niet één duidelijk antwoord op de vraag: wat moet je eten als je ziek bent? Volgens Medzhitov kun je het beste luisteren naar je lichaam, omdat je lijf zelf aangeeft wat het nodig heeft. ‘Als je lichaam vitamine C nodig heeft, krijg je trek in iets dat dat bevat, ook al weten we soms niet waar die trek vandaan komt.’ Dus eet vooral waar je zin in hebt, en neem voldoende rust.

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!