Dat te veel suiker niet goed is voor kinderen, is al langer bekend. Maar hoe groot de impact precies is, wordt nu pas duidelijk. Uit een nieuwe studie die werd gepubliceerd in Science is naar voren gekomen dat overmatige suikerconsumptie gevolgen kan hebben die tot de volwassen leeftijd merkbaar zijn, zoals een hoge bloeddruk en diabetes type 2. Mensen die als kind veel suiker binnenkregen, hadden vaker last van deze aandoeningen.

Jong geleerd, oud gedaan

Te veel suiker is nooit gezond, maar het wordt extra problematisch wanneer je veel suiker binnenkrijgt in de periode waarin je voedselvoorkeuren vorm krijgen. ‘De kans wordt dan groter dat je ook op latere leeftijd vaker de voorkeur geeft aan zoetigheid,’ vertelt Tadeja Gracner van de University of Southern California (VS), die meewerkte aan de studie.

Het probleem is: suiker is overal. Het komt van nature voor in bijvoorbeeld fruit, maar het wordt ook vaak aan voedsel toegevoegd. Het zit in frisdrank, ontbijtgranen, (zwaar)bewerkt voedsel en zelfs in babyvoeding.

Leestip: Wandelen is goed voor je gezondheid, maar achteruitlopen is nog beter

Voor kinderen ouder dan twee jaar geldt het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om niet meer dan tien procent van de calorie-inname uit suiker te laten bestaan. In Nederland zitten kinderen daar met 19,5 procent flink boven.

Uit de Vlaamse Gezondheidsenquête van 2018 blijkt dat zeventien procent van de Belgische kinderen tot veertien jaar dagelijks gesuikerde frisdrank drinkt en 52 procent van hen eet dagelijks zoete of zoute snacks. Nederlandse kinderen van vier tot zeventien jaar werken gemiddeld 32 gram aan zoetwaren per dag naar binnen, blijkt uit cijfers van het RIVM. Meer nog dan volwassenen.

Natuurlijk experiment

‘Het is niet zo dat je je kind nooit iets zoets kunt geven,’ vertelt Gracner. Maar het onderzoek maakt duidelijk dat ‘minderen met toegevoegde suikers heel belangrijk is voor de gezondheid op de lange termijn’.

Tijdens hun onderzoek naar het effect van suikerconsumptie op jonge leeftijd, stuitten Gracner en haar collega’s op een uniek natuurlijk experiment. Gedurende de Tweede Wereldoorlog stelde het Verenigd Koninkrijk strikte limieten in op de hoeveelheid suiker en snoepjes die de mensen konden kopen. Deze rantsoenen duurden tot 1953 – lang nadat eventuele fysieke gezondheidseffecten van de oorlog nog van invloed konden zijn.

Leestip: Hoe hield de VOC haar bemanning gezond?

De onderzoekers vergeleken de gezondheid van kinderen van vlak voor het einde van het rantsoen met die van kinderen die vlak na het rantsoen werden geboren. Omdat de suikerconsumptie vrijwel direct na afloop van het rantsoen verdubbelde, konden de onderzoekers met zekerheid stellen dat de laatste groep veel meer suiker binnenkreeg in de eerste levensjaren.

Dankzij een uitgebreide database van de Britse overheid konden ze de gezondheid van zo’n zestigduizend kinderen decennia later bijhouden. Degenen die tijdens de rantsoenperiode waren geboren, hadden 35 procent minder kans op diabetes en 20 procent minder kans op een hoge bloeddruk.

Suiker en overgewicht

Ander onderzoek laat zien dat overdadig veel suiker al in de jeugd sporen achterlaat. Een voor de hand liggende reden is dat suikerrijk voedsel doorgaans calorierijk is, wat de kans op obesitas vergroot. Het aantal kinderen met ernstig overgewicht in Nederland neemt de laatste jaren toe. Een kwart van de Belgische kinderen tussen twee en vier jaar kampt met overgewicht, blijkt uit cijfers van de KU Leuven.

Suiker werkt diabetes type 2 in de hand

Ook het risico op diabetes type 2 neemt toe onder kinderen die veel suiker binnenkrijgen. Studies laten zien dat wanneer jongens dagelijks zo’n 250 milliliter suikerrijke drank drinken, dat gemiddeld leidt tot een 34 procent hogere insulineresistentie.

Andersom bleek dat hoge insulinewaarden van 43 onderzochte kinderen al na negen dagen flink daalden als hun suikerinname werd beperkt tot tien procent van de dagelijkse calorie-inname. Van diezelfde kinderen daalde ook het vetgehalte in de lever. Dat is belangrijk, omdat vet de leverfunctie kan verminderen en kan leiden tot kanker en andere aandoeningen. Meisjes die veel suiker consumeren worden doorgaans op jongere leeftijd ongesteld.

Hoe beperk je de suikerinname van je kind?

Genoeg reden tot zorg dus, maar hoe beperk je nou de suikerinname van een kind? Joshua Tarkoff, werkzaam op de afdeling kinderendocrinologie van het Nicklaus Children’s Hospital in Miami (VS), geeft als tip om je kind vaker water te geven, in plaats van een suikerhoudende drank.

‘Als ze een sapje drinken bij het ontbijt, chocolademelk tijdens de lunch, en frisdrank tijdens het eten, dan zijn dat honderden calorieën. En ze raken er niet snel vol van,’ vertelt Tarkoff.

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

Ook het ontbijt is vaak een bron van suikers. Veel ontbijtgranen noemt Tarkoff een ‘semi-vloeibaar toetje’. Gewone havermout met wat fruit kan ’s morgens al een hoop suiker besparen. Snacks zijn een grotere uitdaging, want de meerderheid bevat veel suiker. Dat geldt ook voor fastfood.

‘De natuur heeft het moeilijk gemaakt om suiker te krijgen, de mens maakt het makkelijk’, aldus Tarkoff. Geef je kind dus zo veel mogelijk zelfgemaakte gerechten en onbewerkte producten. Dan krijgen ze automatisch ook minder suiker binnen.

Wijze lessen leren

Het is misschien niet realistisch om suiker volledig te mijden. In de vroege ontwikkeling van een kind heb je als ouder nog iets te zeggen over wat ze eten, maar die bubbel spat snel genoeg uit elkaar.

‘Het doel is om je kinderen grenzen te leren. Wanneer en hoeveel suiker ze mogen eten,’ vertelt Gracner. ‘De hoop is dat ze, wanneer ze eenmaal uit huis zijn, ze baat hebben bij de voorkeuren die ze als kind hebben aangeleerd.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!