De quokka, een kleine wallaby die alleen in Zuidwest-Australië voorkomt, heeft het zwaar. Op het Australische vasteland wordt hij bedreigd door invasieve roofdieren en het slinken van zijn leefomgeving. Toch is er één plek waar dit buideldier het juist enorm naar zijn zin heeft: Rottnest Island, een eiland voor de kust bij Perth.
Selfie met een quokka
De met uitsterven bedreigde quokka werd in 2012 een handje geholpen – en dat handje hield een smartphone vast. Een man die het eiland bezocht, nam een selfie met een inheemse quokka. Door zijn ongebruikelijke snuit leek het beestje te glimlachen. De foto werd een regelrechte internethit en de quokka werd omgedoopt tot ‘het gelukkigste dier op aarde’.
Al snel schoot het aantal bezoekers op Rottnest Island omhoog. Steeds meer mensen reisden af naar het Australische eiland voor een eigen quokkaselfie. Om de stroom toeristen op te vangen, werden nieuwe voorzieningen gebouwd en oude voorzieningen uitgebreid. En naarmate het aantal bezoekers toenam, groeide ook de populatie quokka’s.
Van nachtdier naar voedseldief
In 1658 kwamen de quokka’s op het eilandje voor het eerst oog in oog te staan met mensen. Nederlandse ontdekkingsreizigers kwamen aan land en zagen de dieren aan voor grote ratten – ‘Rottnest’ is een verbastering van het Nederlandse woord ‘rattennest’. Inmiddels beginnen quokka’s zich in bewoonde gebieden ook echt als ratten te gedragen, vertelt ecoloog Veronica Phillips. ‘Eigenlijk zijn het nachtdieren, maar ze hebben hun ritme omgegooid zodat ze overdag eten van toeristen kunnen stelen.’
In een onderzoek dat in 2016 verscheen in het Italiaanse tijdschrift Hystrix, stelde Phillips vast dat quokka’s in de toeristische gebieden van het eiland er veel beter aan toe zijn dan in relatief ongerepte landschappen als duinen, bosland of heidevelden. Ook bleek dat quokkajongen in de stad een grotere kans hadden om te overleven. Het buffet aan etensresten dat het hele jaar door wordt achtergelaten door toeristen helpt de quokka om de droge, voedselarme zomermaanden door te komen, zo ontdekte Phillips.
Naast een overvloed aan voedsel en een betere bescherming van hun leefgebied hebben de quokka’s op Rottnest Island nog een ander voordeel. Wildopzichters schoten aan het begin van deze eeuw de laatste verwilderde katten af op Rottnest Island. Daarmee verdween het enige invasieve roofdier van het eiland.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Natuurlijk evenwicht
Helaas hebben de quokka’s op het vasteland het minder makkelijk. Door de uitbreiding van steden en landbouwgrond zag de soort hier de afgelopen tweehonderd jaar vijftig procent van zijn leefgebied in rook opgaan. Dit blijkt uit een studie die in 2014 werd verricht door John Woinarski, van de Australische Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization (CSIRO). Daarnaast worden de dieren op het vasteland, in tegenstelling tot die op Rottnest Island, wel degelijk belaagd door invasieve roofdieren.
‘Veel mensen beseffen niet eens dat er quokka’s op het vasteland voorkomen en dat ze het echt moeilijk hebben,’ zegt Cassyanna Gray, natuuropzichter voor de Rottnest Island Authority. Ondanks de toename van het aantal quokka’s op Rottnest Island beschouwen de International Union for Conservation of Nature (IUCN) en het Australische ministerie van Milieu en Natuurbehoud het buideldier nog steeds als ‘kwetsbaar voor uitsterving’.
Duurzaam toerisme
Het toerisme gaf de quokka’s op Rottnest Island weliswaar een boost, maar ook hier zijn ze hun toekomst niet zeker. Omdat er steeds meer mensen – en dus meer auto’s – naar het eiland komen, lopen de dieren een groter risico om te worden aangereden. Daarnaast is er het gevaar dat de quokka’s te afhankelijk worden van het eten dat bezoekers meebrengen.
Samen met Phillips en andere wetenschappers, touroperators en lokale bedrijven probeert de Rottnest Island Authority toerisme op het eiland duurzaam te houden. De dienst deelt flinke boetes uit aan mensen die quokka’s aanraken of voedsel geven. Op het hele eiland zijn waarschuwingsbordjes geplaatst die toeristen aanmoedigen een selfiestick te gebruiken, zodat ze bij het maken van foto’s niet te dicht bij de dieren komen.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Op den duur zal de grootste dreiging echter komen van iets waar wildopzichters weinig invloed op hebben: klimaatverandering. Quokka’s hebben veel groen nodig om voedsel te vinden en zich te verschuilen voor roofdieren. Onderzoeker Karlene Bain van de University of Western Australia ontdekte dat quokka’s steeds afhankelijker zijn van de vochtigste regio’s in hun verspreidingsgebied, zoals wetlands en de begroeiing rond rivieren en beekjes. Wanneer de neerslag in het zuidwesten van Australië verder blijft afnemen, zoals klimaatexperts verwachten, dan verdwijnen veel van deze waterrijke landschappen.
Mochten de temperaturen wereldwijd met 2,2 oC stijgen ten opzichte van de pre-industriële tijd, een realistisch scenario wanneer het gebruik van fossiele brandstoffen niet snel aan banden wordt gelegd, zal de quokka waarschijnlijk in 2070 zijn uitgestorven.
‘Ik maak me niet zo veel zorgen om het toerisme,’ zegt Phillips. ‘Ik maak me meer zorgen over de klimaatverandering.’
