Dood van 8 neushoorns in Kenia is grote tegenslag

De dood van acht zeer zeldzame zwarte neushoorns tijdens een mislukte verhuisoperatie in Kenia afgelopen maand, doet volgens kenners jaren van vooruitgang in het behoud van de dieren teniet.

Volgens dierenartsen van de Kenya Wildlife Service (KWS) werden de neushoorns overgebracht van de nationale parken van Nairobi en Nakuru naar het Tsavo East National Park en overleden ze in dat laatste reservaat als gevolg van zoutvergiftiging.

De drinkwaterpoelen in het Tsavo East National Park hebben een aanzienlijk hoger zoutgehalte dan waaraan de neushoorns gewend waren, zodat acht van de elf overgebrachte neushoorns stierven, kort nadat ze in het park waren aangekomen en van het water hadden gedronken, zo blijkt uit een persverklaring van het Keniaanse Ministerie van Toerisme en Wildlife.

National Geographic-onderzoeker Paula Kahumbu, directeur van de organisatie WildlifeDirect, noemt de sterfgevallen “een grote tragedie voor het behoud van de soort, niet alleen voor Kenia maar voor alle neushoorns.”

“Het is verrassend, want de KWS heeft eerder talloze succesvolle neushoorntransporten uitgevoerd. Het verlies van een op de vijftien exemplaren wordt als aanvaardbaar gezien – maar we hebben nog nooit zo’n hoog aantal sterfgevallen meegemaakt,” schreef ze op haar Facebook-pagina.

Het transporteren van neushoorns is een gecompliceerde en riskante onderneming. De dieren krijgen kalmeringsmiddelen en worden onderzocht alvorens ze onder zachte dwang in transportkooien worden gedreven, waarna de kooien voor het transport op een oplegger worden getakeld.

“Het is een grote stap terug,” verklaarde Cathy Dean, directeur van de in Groot-Brittannië gevestigde ngo Save the Rhino, tegenover National Geographic. Volgens Dean zal het verlies van zoveel neushoorns “enorme” gevolgen hebben voor het behoud van het Afrikaanse zoogdier. Zelfs de dood van acht neushoorns binnen zo’n kleine restpopulatie kan de fok- en verspreidingsprogramma’s voor de soort ernstig verstoren.

Volgens de International Union for Conservation of Nature is het aantal zwarte neushoorns sinds 1960 met bijna 98 procent afgenomen, na tientallen jaren van illegale jacht, waarbij het stropers om de hoorns van de dieren te doen is. De KWS schat dat er nu nog zo’n vijfduizend zwarte neushoorns in Afrika leven, waarvan 745 in Kenia. (Lees meer over de crisis als gevolg van de stroperij van neushoornhoorns in Zuid-Afrika.)

De KWS liet weten dat “deze mate van mortaliteit ongekend is” en verwees naar het feit dat in de afgelopen dertien jaar tot dan toe slechts 8 van in totaal 149 neushoorns tijdens of kort na transporten van de Keniaanse overheid waren overleden.

“Kapot ervan”

De drie overlevende neushoorns worden nauwlettend in de gaten gehouden door de dierenartsen en beheerders van het park en hebben vers drinkwater gekregen. Volgens de regering wordt het voorval onderzocht en zullen er “zeker disciplinaire maatregelen volgen als uit de resultaten daarvan enige vorm van nalatigheid of gebrek aan professionaliteit van KWS-functionarissen zou blijken.”

“We moeten van deze ramp iets leren en ervoor zorgen dat zoiets zich nooit meer herhaalt,” zegt Dean.

Kahumbu is het daarmee eens: “Het verplaatsen van neushoorns is een gecompliceerde en riskante onderneming (…). Het vereist extreem zorgvuldige voorbereidingen en veiligheidsmaatregelen, gezien de waarde van deze zeldzame dieren.”

“We moeten weten wat er is misgegaan, zodat het nooit meer kan gebeuren.”

De neushoorns werden naar het Tsavo East National Park overgebracht om daar een populatie van zwarte neushoorns te vestigen. Het ministerie wilde nog drie andere neushoorns naar dat park laten overbrengen, maar heeft die plannen uitgesteld.

Een functionaris van de KWS checkt de gezondheid van een vrouwelijke zwarte neushoorn die op weg gaat naar het Tsavo East National Park. De overheidsdienst begon de neushoorns in juni over te brengen, in een poging om een nieuwe populatie van zwarte neushoorns in het reservaat te vestigen.

Mohamed Awer, directeur van het Wereldnatuurfonds (WWF) in Kenia, zei in een persverklaring dat de organisatie er “kapot” van is dat de verhuizing, die deels werd gefinancierd door het WWF, in de dood van zoveel bedreigde neushoorns eindigde.

“Het overbrengen van wilde dieren van deze omvang is een gecompliceerde en uitdagende onderneming en niet zonder risico. Maar projecten voor het uitbreiden van het leefgebied om het aantal zwarte neushoorns te verhogen worden gezien als een hoeksteen voor het behoud van de dieren en zijn van cruciaal belang voor toekomstige generaties neushoorns.”

Volgens Awer steunt het WWF het onderzoek van de Keniaanse regering naar de omstandigheden die tot de dood van de neushoorns hebben geleid.

Dit verhaal werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com.