Waarom hebben giraffen vlekken? En wat bepaalt hun vorm en patroon? Zijn die erfelijk?
Het zal je misschien verbazen, maar de wetenschap weet nog niet wat het antwoord is op deze vragen. Daarom gingen onderzoekers (en partners) Derek Lee en Monica Bond, die al sinds 2011 onderzoek doen naar giraffen in het noorden van Tanzania, daarnaar op zoek.
In een artikel dat onlangs verscheen in het tijdschrift PeerJ beschrijven ze dat ze ontdekten dat bepaalde elementen van het vlekkenpatroon van giraffen erfelijk zijn, en dat die invloed lijken te hebben op de overlevingskansen van jonge dieren. Moedergiraffen lijken vooral de rondheid en gladheid van hun vlekken (ook wel omschreven als ‘kronkeligheid’) aan hun kalfjes door te geven.
De onderzoekers vonden een correlatie tussen grotere, rondere vlekken en een grotere overlevingskans voor jonge giraffen. Zij stellen dat het onduidelijk is waarom dat voordelig zou zijn. Er wordt wel gedacht dat de vlekken zorgen voor een soort camouflage voor de dieren. Maar het zou ook kunnen dat ze invloed hebben op de mate waarin de giraffen in staat zijn om hun temperatuur te reguleren, of nog andere, nu nog onbekende, voordelen kunnen hebben.
“We kwamen erachter dat er eigenlijk in het algemeen vrij weinig bekend is over patronen op de vacht van zoogdieren,” zegt Lee. Hij is verbonden aan de Amerikaanse Pennsylvania State University en richtte samen met Bond de dierenbeschermingsorganisatie Wild Nature Instituteop.
“Er is nooit goed gekeken naar de betekenis daarvan.”
“De resultaten zijn wetenschappelijk valide en ook interessant, maar dit is natuurlijk wel maar één onderzoeksgroep,” reageert Julian Fennessy, een van de oprichters van de Giraffe Conservation Foundation en een van 's werelds meest vooraanstaande girafexperts. Hij was niet bij het onderzoek betrokken. Het zou goed zijn om deze resultaten te vergelijken met de uitkomsten van studies naar giraffen in andere gebieden, en naar andere ondersoorten, stelt hij.
Het meest recente relevante onderzoek naar de vlekken van giraffen dateert uit 1968, vertelt Lee. Toen vond een bekende girafexpert genaamd Anne Innis Dagg aanwijzingen dat zowel de omvang, vorm en kleur van de vlekken als hun aantal waarschijnlijk erfelijk is. Lee voegt daar echter aan toe dat er inmiddels veel meer kennis is op het gebied van genetica en dat Dagg haar onderzoek deed naar een relatief kleine dierentuinpopulatie. “Niemand had gekeken of dit ook klopte voor een wilde populatie.”
Lee en Bond trokken in 2012 de Tanzaniaanse bush in om meer te weten te komen. Ze ging diep het Nationaal Park Tarangire in, over kleine weggetjes waarover nauwelijks toeristen rijden. Belaagd door “ontelbaar veel” tseetseevliegen, fotografeerden ze gedurende vier jaar zoveel mogelijk giraffen. Ze identificeerden zo'n 31 moeder-kindparen, door te kijken naar zooggedrag.
“Wilde vrouwtjesgiraffen laten maar heel zelden een kalf bij ze drinken als dat niet van hen is,” legt Lee uit. Maar om te ontdekken wie de vader van een jong is, is ofwel constante observatie of een genetische test nodig. Daardoor “is [de moeder] de enige ouder waar we zeker van zijn.”
Lee, Bond en medeonderzoeker Douglas Cavener gebruikten vervolgens patroonherkenningssoftware om de bergen foto's te analyseren. Ze onderscheidden elf kenmerken, zoals rondheid, kleur, omvang en aantal, om te zien of vlekpatronen van moeder op kind worden doorgegeven. Daarnaast onderzochten ze of de patronen invloed hadden op de overlevingskansen van de jongen.
Craig Holdrege, auteur van The Giraffe’s Long Neck, stelt dat het onderzoek “sterke aanwijzingen oplevert dat enkele elementen van vlekken erfelijk zijn.” Maar hij voegt daaraan toe dat de conclusie over het verband tussen de omvang van de vlekken en overlevingskansen wat twijfelachtiger is. “Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat die correlatie te maken heeft met camouflage en bescherming tegen roofdieren, maar dat is puur giswerk.”
Lee legt de kritiek naast zich neer. “Alles is mogelijk, daarom is replicatie in de wetenschap zo belangrijk,” stelt hij.
Hij hoopt dat zijn meest recente werk in ieder geval een solide basis vormt voor verder onderzoek, niet alleen naar giraffen maar mogelijk ook naar andere dieren. “Dit is slechts een begin... er zijn zo veel zoogdieren met complexe patronen op hun vacht waar nog weinig over bekend is,” zegt hij.
Lees ook: 'Pasgeboren giraffen kunnen binnen een halfuur staan. Hoe doen ze dat?'
Bekijk ook: ‘10 weetjes over giraffen’
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
