Door hun wonderbaarlijk scherpe reukzin kunnen honden dingen doen die zelfs met de beste menselijke technologie niet bereikt kunnen worden, zoals het opsporen van drugs, explosieven en zelfs ziekten als kanker. Nu worden honden getraind om epileptische aanvallen (insulten) al op te sporen voordat ze plaatsvinden en daarop te reageren. Maar de resultaten van de nieuwe training lopen sterk uiteen en er is nog weinig hard bewijs voor de werkzaamheid van de methode. Bovendien begrijpen wetenschappers nog niet goed of en hoe honden epilepsie kunnen ruiken. Gaat het om subtiele veranderingen in het gedrag of de bewegingen van de patiënten of ruiken ze chemische stoffen in de lucht?
Uit een nieuw, klein onderzoek komt naar voren dat mensen tijdens epileptische aanvallen een specifieke geur afscheiden die door sommige honden kan worden opgepikt.
In de studie, die vorige week in het tijdschrift Scientific Reportsis verschenen, namen onderzoekers zweetmonsters af bij zeven patiënten met verschillende soorten epilepsie. De monsters werden onder verschillende omstandigheden verzameld, zoals bij rust, tijdens het sporten of gedurende een insult.
Vervolgens stopten de wetenschappers de zweetmonsters in blikken en konden ze aantonen dat vijf honden getraind konden worden om zweetmonsters te herkennen die tijdens insulten waren afgenomen.
Het is de eerste keer dat in een gepubliceerde studie is bewezen dat mensen tijdens een insult een of andere geur afscheiden en dat die geur door honden kan worden opgepikt. De studie nodigt uit tot verdere tests en trainingsmethoden, waardoor honden epilepsiepatiënten nog beter zouden kunnen herkennen en zelfs al vóór een insult alarm zouden kunnen slaan, aldus Amélie Catala, hoofdauteur van het onderzoek en doctoraalstudente aan de Université de Rennes in Frankrijk.
Bedenk wel dat bij deze studie zweetmonsters tijdens epileptische insulten werden afgenomen, dus niet voorafgaand aan een insult. Ook is niet duidelijk geworden welke chemicaliën verantwoordelijk zijn voor de geur en op welk moment ze worden afgescheiden.
“Dit soort onderzoeken zijn belangrijk om een stevige wetenschappelijke basis te leggen voor onderzoek naar de reële capaciteiten van honden die insulten kunnen ruiken,” zegt Kenneth Furton, een scheikundeprofessor van de Florida International University die niet bij de nieuwe studie was betrokken en die onderzoek heeft gedaan naar het reukvermogen van honden.
In zijn eigen onderzoek wil Furton nog een stapje verdergaan. Hij heeft bij een aanzienlijk aantal honden gemerkt dat ze een insult kunnen zien aankomen, en wel zo’n 15 à 45 minuten voordat deze plaatsvindt. Dat zou de patiënt de kans bieden om medicijnen in te nemen om de aanval te voorkomen of de ernst ervan te verzachten.
In een komende studie zullen Furton en een postdoctoraalstudent aantonen dat mensen voorafgaand aan een insult bestanddelen uit een specifieke groep van vluchtige organische stoffen afscheiden, die door honden kunnen worden geroken.
Verschillende organisaties bieden nu al honden aan die bij een insult alarm kunnen slaan of assistentie kunnen verlenen, maar de efficiëntie van deze honden loopt sterk uiteen. (De ‘alarm’-honden zouden insulten kunnen zien aankomen, terwijl ‘assistentie’-honden getraind worden om hulp te bieden wanneer een patiënt een aanval krijgt.) Furton werkt aan het ontwikkelen van standaards voor het trainen van honden, zodat de dieren beter op insulten reageren of ze zelfs kunnen zien aankomen. Momenteel bestaan dat soort standaards nog niet.
Gary Mathern, hoofd epilepsie-onderzoek aan de medische faculteit van de UCLA, wijst erop dat de studie in Scientific Reportsheel klein is en geen directe gevolgen voor het trainen van honden zal hebben. De methode is nog altijd moeilijk en kostbaar, en lijdt bovendien onder een gebrek aan uniformiteit, zegt hij. Positiever is dat de resultaten kunnen leiden tot nieuwe detectiemechanismen bij insulten of tot nieuwe benaderingen in het onderzoek naar epilepsie.
Volgens Furton moet er meer onderzoek worden gedaan naar honden en hun ongelooflijk scherpe reukzin. In sommige gevallen kunnen honden in slechts luttele weken getraind worden om voor insulten te waarschuwen of erop te reageren, hoewel daarbij de relatie tussen de hond en de patiënt een rol speelt en de training ook langer kan duren.
Het onderzoek “is zinvol (...) en geen verrassing,” zegt Furton, die al 25 jaar op dit gebied onderzoek doet. “Je kunt honden trainen om je voor bijna alles te waarschuwen.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
