Vorig jaar juni stond ik achter een circusstadion in de buitenwijken van de Thaise hoofdstad Bangkok oog in oog met een jonge olifant die was vastgeketend aan een paal. Zijn poot was opgezwollen en onnatuurlijk gebogen. Hij had een bloedende zweer op zijn slaap vanwege het liggen op de harde grond. Hij kon zijn ogen niet scherpstellen.
Gluay Hom, de vierjarige olifant van de krokodillenboerderij en dierentuin Samut Prakarn, was in te slechte staat om tijdens de dagelijkse olifantenshow in de dierentuin kunstjes te vertonen. Op dat moment waren fotografe Kirsten Luce en ik al een maand in Thailand, waar we berichtten over dieren die in de toeristenindustrie gevangen werden gehouden. In het hele land hadden we honderden vastgebonden olifanten op veldjes en in weiden zien staan.
Maar Gluay Hom was in een slechtere staat dan enig ander dier dat we hadden geobserveerd. We schreven erover in een artikel dat in het juninummer van National Geographic Magazine verscheen.
Toen ons verhaal mei vorig jaar werd gepubliceerd, ontvingen we een stortvloed aan e-mails, tekstberichten en posts op sociale media, waarin ons werd gevraagd hoe het met de inmiddels vijfjarige Gluay Hom gaat. Veel mensen vroegen zich af waarom hij nog niet was gered. Anderen opperden dat er een crowdfundingactie gestart moest worden om hem van de eigenaar te kopen. Mensen wilden weten of hij nog altijd in zo’n slechte gezondheid verkeerde.
Het korte antwoord is dat het iets beter gaat met Gluay Hom, aldus experts in dierenwelzijn die hem hebben bezocht. Zijn poot is vooruitgegaan en hij heeft niet langer open zweren op zijn lichaam. Hij bevindt zich nog steeds vastgeketend op dezelfde plek achter het stadion en hij is nog altijd erg mager. Hij kan pas gered worden als de dierentuin hem laat gaan of verkoopt of als de autoriteiten hem in beslag nemen.
De eigenaar van de dierentuin, Uthen Youngprapakorn, antwoordde niet op onze verzoeken om informatie over de huidige gezondheidstoestand van Gluay Hom. (Het is onduidelijk of Youngprapakorn zelf of de dierentuin als bedrijf de eigenaar van Gluay Hom is.) Toen we de plek vorig jaar bezochten, zei hij dat het bedrijf goed voor zijn dieren zorgt, omdat ze anders wel zouden zijn gestorven.
Onderzoek van de regering
Begin juni vorig jaar voerden beambten van het Thaise onderministerie voor Veedierontwikkeling, onder wiens bevoegdheid olifanten in gevangenschap vallen, een reeks inspecties in Samut Prakarn uit. Ze vroegen Edwin Wiek, oprichter van de Wildlife Friends Foundation Thailand, een dierenopvangcentrum in Bangkok, om hen te vergezellen. Wiek en zijn team hadden Gluay Hom en de andere dieren in Samut Prakarn al eerder onderzocht, nadat wij hen in juni 2018 op de situatie attent hadden gemaakt. Volgens Wiek trof zijn team de dieren in “betreurenswaardige” omstandigheden aan.
Vorig jaar juni namen dierenartsen bloedmonsters bij Gluay Hom af, waaruit volgens Wiek bleek dat hij parasieten in zijn bloed had, waarvoor het dier werd behandeld. In december bevalen ambtenaren van het onderministerie voor Veedierontwikkeling en het onderministerie voor Nationale Parken, Wildbeheer en Plantenbescherming, dat toeziet op Thaise dierentuinen, het centrum om in de dierenshows niet langer gebruik te maken van twee andere uitgemergelde olifanten en om het dieet van de dieren zodanig aan te passen dat ze weer op gewicht zouden komen. (Gluay Hom nam destijds niet deel aan de olifantenshows.)
De krant Bangkok Post berichtte dat de beambten “geen problemen met de fysieke inrichting van de dierentuin aantroffen, maar dat ze het management activiteiten en instrumenten aanreikten om de leefomstandigheden van de dieren in de kooien te verbeteren.”
Dat is alles wat de autoriteiten tot nu toe hebben ondernomen, zegt Wiek. De onderministeries voor Veedierontwikkeling en Nationale Parken reageerden niet op ons verzoek om commentaar, terwijl regeringsfunctionarissen volgens Wiek geen formele overtredingen op het gebied van dierenwelzijn in Samut Prakarn hebben geconstateerd.
Op 2 juni jongstleden keerde Wieks team terug om de gezondheidstoestand van Gluay Hom opnieuw te checken. Alle olifanten behalve Gluay Hom nemen weer deel aan de dierenshows. Volgens Wiek is er aan de algehele omstandigheden niets veranderd. Vorige week verspreidde de krant The Phuket News nieuwe beelden waarop bij sommige olifanten zichtbare verwondingen zijn te zien.
Toch lijkt de redding van Gluay Hom een hopeloze zaak. De Thaise Trekdierenwet uit 1939 behandelt tamme olifanten als eigendom, net als lastdieren zoals paarden en ezels. De naar schatting 3800 olifanten in gevangenschap in Thailand kunnen legaal in het bezit zijn van personen en bedrijven, en zij kunnen hun dieren naar believen gebruiken.
De bewuste wet, waarin is geregeld hoe de Thaise wet met olifanten in gevangenschap omgaat, beschermt hun welzijn volgens Wiek niet.
“We hebben de wet niet aan onze kant als we deze olifanten echt willen helpen,” zegt Wiek, die tevens erelid is van het adviescomité inzake natuurlijke hulpbronnen en milieu van het Thaise parlement. “Gluay Hom is een zeer goed voorbeeld van een dier in vreselijke omstandigheden dat in beslag genomen zou moeten worden.” De Thaise Wet op de Preventie van Wreedheid tegen Dieren en op Dierenwelzijn is van toepassing op alle dieren, maar volgens Wiek wordt de regelgeving ervan in het geval van olifanten in gevangenschap niet consequent doorgevoerd.
Big business
Olifanten zijn een van de hoekstenen van de Thaise toerismesector. Veel van de 3800 olifanten in gevangenschap in Thailand werken in ‘dierentuinen’ waar ze shows voor toeristen opvoeren en met toeristen op de foto gaan. Op 13 juni besteedde de website van het Thaise nationale toerismebureau, de Tourism Authority of Thailand (TAT), nog speciale aandacht aan de krokodillenboerderij en dierentuin Samut Prakarn en prees de mogelijkheid aan om daar ritjes op olifanten te maken.
Nadat National Geographic de TAT per e-mail om commentaar had gevraagd, werd de bewuste pagina gewist. De dienst reageerde niet op ons verzoek om commentaar te geven op hun aanbeveling van de dierentuin Samut Prakarn en op het wissen van de pagina.
De olifantenfokkerij in Thailand is een zeer lucratieve sector: volgens het Thai Elephant Conservation Center (TECC), een overheidsorganisatie waar olifanten worden gefokt en afgericht, brengt een jonge, in gevangenschap gefokte olifant minstens 22.000 dollar op. Wiek denkt dat ze doorgaans voor minstens 50.000 dollar worden verkocht. In 2012 was de illegale import van in het wild gevangen olifanten ten behoeve van de toerismesector nog gemeengoed, aldus een rapport van TRAFFIC, een organisatie die de handel in wilde dieren bijhoudt. In Thaise districten als Ban Ta Klang, dat ook wel Elephant Village wordt genoemd, subsidieert de overheid het olifantentoerisme met een maandstipendium voor trainers die kunnen aantonen dat hun olifanten drie trucs kunnen uitvoeren en actief aan een show kunnen deelnemen.
Gebrekkige handhaving
De situatie van Gluay Hom is niet uniek voor Thaise olifanten in gevangenschap. Nadat dierenactivisten in april van dit jaar beelden publiceerden van een uitgemergelde jonge olifant in de dierentuin van Phuket, kreeg het dier veel aandacht in Thaise en internationale media. De officiële naam van de olifant is Ping Pong, maar hij werd in de pers ook wel met Jumbo, Dumbo of Dodo aangeduid. Meer dan 200.000 mensen ondertekenden een petitie waarin werd gevraagd het dier naar een opvangcentrum te sturen.
Net als in het geval van de berichtgeving van National Geographic over Gluay Hom brachten landbouwautoriteiten van de provincie Phuket na alle ophef in de media in april een bezoek aan de dierentuin. De beambten stelden vast dat het dier ziek was en lieten de dierentuin van Phuket weten dat de olifant niet mocht optreden zolang zijn gezondheid niet was verbeterd. Een functionaris verklaarde tegenover de plaatselijke krant The Phuket News dat het dier ondanks zijn vermagerde uiterlijk genoeg voedsel, water en beschutting kreeg.
Op 20 april stierf Ping Pong – zijn lichaam was zó zwak geworden dat hij zijn beide achterpoten brak toen het trachtte uit een modderpoel op te staan, aldus de manager van de dierentuin tegenover plaatselijke media. Het duurde vier dagen voordat hij naar een dierenziekenhuis werd gebracht, waar hij overleed. Hij was drie jaar oud.
Slechte vooruitzichten
De toekomst van Gluay Hom als olifantstier in de toerismesector is ongewis. Volgens Wick zijn mannetjesolifanten tienduizenden dollars minder waard dan vrouwtjes, omdat ze moeilijk onder controle zijn te houden en duur in het onderhoud zijn. Nadat ze geslachtsrijp worden (ergens tussen hun twintigste en veertigste levensjaar), ondergaan olifantstieren periodiek een hormooncyclus die ‘musth’ wordt genoemd. In deze periode schiet de hormoonspiegel van het dier omhoog en wordt het zeer agressief jegens mensen.
Volgens Wiek is de druk op de regering om Gluay Hom te confisqueren, duidelijk toegenomen dankzij de berichtgeving door National Geographic. Hij hoopt dat alle aandacht voor het dier de Thaise autoriteiten ertoe zal brengen om betere normen voor de zorg in dierentuinen in te voeren.
Wiek zou Gluay Hom het liefst overbrengen naar zijn eigen opvangcentrum voor olifanten, de Wildlife Friends Foundation, maar als hij de eigenaar zou betalen, zou deze meteen weer een nieuwe olifant kopen en zou de misbruikscyclus in stand worden gehouden.
“De eigenaar mag niet met geld beloond worden voor de verkoop van zijn olifant (...). De olifant zou in beslag genomen moeten worden, maar helaas werkt het in Thailand niet altijd zo,” zegt Wiek. “Althans nog niet. Nog niet.”
Lees de hele reportage over wildlifetoerisme in de juni 2019 editie van National Geographic Magazine.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
