Bekerplanten zijn nog vraatzuchtiger dan we ons kunnen voorstellen en doen zich geregeld tegoed aan salamanders, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Al eerder waren gewervelde dieren als kikkers en ratten tussen de kleverige kaken van bekerplanten aangetroffen, maar ze “werden gezien als zeldzame prooidieren die per toeval waren gevangen,” zegt Kazuki Tagawa, ecoloog aan het Tottori College in het Japanse Kurayoshi, die niet bij het nieuwe onderzoek was betrokken.
Daarom was Tagawa ook verrast over de ontdekking, die onlangs werd beschreven in het tijdschrift Ecology.
Onderzoekleider Patrick Moldowan, ecoloog aan de University of Toronto in Ontario, deed in augustus 2018 veldwerk in een moeras in het Algonquin Provincial Park toen hij het bizarre fenomeen in een bekerplant observeerde.
“De allereerste plant waarbij ik neerknielde en naar binnen keek, had een salamander gevangen, die nog leefde en in de beker zwom,” zegt hij.
Met hernieuwde interesse besteedden hij en zijn collega’s de volgende anderhalve maand aan het onderzoeken van paarse trompetbekerplanten (Sarracenia purpurea). Het team trof in ruim twintig procent van de onderzochte planten jonge gevlekte salamanders aan; in veel bekers zat meer dan één salamander, en in totaal werden 35 van deze dieren geteld.
De wetenschappers denken dat in de voedingsarme en zeer zure moerassen waaraan bekerplanten zich gedurende hun evolutie hebben aangepast, deze amfibieën een flinke hoeveelheid voedingsstoffen aan de planten kunnen leveren. Het pas ontdekte fenomeen kan zorgelijk zijn voor populaties van gevlekte salamanders, die in de moerassen van Ontario steeds schaarser worden.
Salamanderseizoen
Bekerplanten gebruiken doorgaans hun nectar om prooidieren, waaronder bestuivende insecten, aan te lokken. De slachtoffers vallen in een klein waterreservoir onderin de beker van de plant, waar ze langzaam worden verteerd.
Het is mogelijk dat de salamanders in de vijvertjes zijn beland omdat ze achter de insecten aanzaten die op de plant afkwamen. “Door één verkeerde beweging glijden ze uit worden ze zelf een maaltijd,” zegt Moldowan.
Volgens hem is het hoe dan ook vreemd dat dit gedrag nooit eerder is waargenomen, omdat zowel deze bekerplanten als de salamanders welbekende soorten zijn.
De reden daarvoor zou kunnen zijn dat in eerdere studies de inhoud van de bekers gedurende de lente en zomer werd onderzocht, terwijl de salamanders juist in de late zomer en het begin van de herfst ten prooi vallen aan de planten – de periode waarin ze de metamorfose van water- tot landdieren doormaken.
Het menu van de bekerplanten is mogelijk ook onderhevig aan seizoensgebonden factoren: doordat het in september koud begint te worden en er daarna minder insecten zijn, zouden de planten veel baat kunnen hebben van de grotere prooidieren.
“Vergeleken met andere gewervelde diersoorten die soms door deze planten worden verschalkt, leveren salamanders honderden tot duizenden malen méér voedingsstoffen op – bestanddelen als fosfor en stikstof,” zegt Moldowan.
Maar aan het vangen van salamanders zou voor de planten ook een nadeel kleven: grote prooidieren die in een beker worden gevangen, kunnen gaan rotten voordat ze helemaal zijn verteerd, wat de plant fataal kan worden.
Tagawa is geïnteresseerd in de mate waarin een bekerplant een hele salamander na zijn vangst kan verteren, want dat is tot nu toe nog niet onderzocht. Volgens de nieuwe studie duurde het drie tot negentien dagen voordat de gevangen salamanders waren gestorven. Bij zonlicht kunnen ze in het opwarmende water onderin de plant als het ware ‘gekookt’ worden, aldus Moldowan.
Veelzijdig menu
De resultaten lijken erop te wijzen dat populaties van gevlekte salamanders niet alleen door watervervuiling en habitatverlies worden bedreigd, aldus de auteurs. Maar tot dusver lijken de amfibieën niet in aantallen terug te lopen, en de soort wordt door de International Union for Conservation of Nature als ‘niet bedreigd’ beschouwd.
Moldowan wil nu verder onderzoeken “of zulke grote pieken in de aanvoer van voedingsstoffen leiden tot een groeispurt van de planten in het jaar erna.”
Ook wil hij uitzoeken of bekerplanten geregeld andere gewervelde dieren verschalken; tijdens zijn recente onderzoek trof hij geen kikkers of padden aan, misschien omdat het de verkeerde tijd van het jaar was.
“Dit jaar wil ik dat specifiek onderzoeken, door de bekerplanten gedurende een langere periode te checken,” zegt Moldowan.
“Dit is waarschijnlijk een veel wijdverbreider fenomeen dan we ons tot nu toe hebben gerealiseerd.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
