Een maand geleden nam de Chinese regering maatregelen voor een permanent verbod op de handel in en consumptie van wilde dieren als etenswaar. Nu blijkt dat diezelfde regering Tan Re Qing aanbeveelt, een injectie met een stof die berengal bevat, om ernstige en levensbedreigende gevallen van COVID-19 mee te behandelen. De aanbeveling staat op een lijst met verschillende aanbevolen behandelingen (zowel traditionele als Westerse) die op 4 maart werd gepubliceerd door de Chinese Nationale Gezondheidscommissie. Dit overheidsorgaan is verantwoordelijk voor het Chinese beleid op het gebied van volksgezondheid. De aanbeveling is een voorbeeld van een volgens dierenbeschermers tegenstrijdig beleid op het gebied van wilde dieren: aan de ene kant wordt een eind gemaakt aan de handel in levende wilde dieren, maar aan de andere kant wordt de handel in dierenproducten gestimuleerd.
Al sinds de achtste eeuw, en waarschijnlijk zelfs al eerder, wordt de gal van verschillende soorten beren gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunst, bijvoorbeeld van de Aziatische zwarte beer en de bruine beer. De vloeistof wordt afgescheiden door de lever en opgeslagen in de galblaas. Het bevat grote hoeveelheden ursodeoxycholzuur, waarvan wetenschappelijk bewezen is dat het helpt tegen leverziekten en voor het oplossen van galstenen. Ursodeoxycholzuur is al tientallen jaren lang wereldwijd beschikbaar als synthetisch gefabriceerd geneesmiddel.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie bestaat er geen geneesmiddel tegen COVID-19, hoewel er wel middelen zijn, zoals pijnstillers en hoestsiroop, die helpen om de symptomen te bestrijden die horen bij de ziekte.
Beoefenaars van de traditionele Chinese geneeskunst gebruiken Tan Re Qing meestal tegen bronchitis en ontstekingen van de bovenste luchtwegen. Clifford Steer, hoogleraar aan de University of Minnesota in de Amerikaanse staat Minneapolis heeft onderzoek gedaan naar de geneeskrachtige eigenschappen van ursodeoxycholzuur. Volgens hem bestaat er geen bewijs dat berengal effectief is als behandeling tegen het nieuwe coronavirus. Maar, zegt hij, er is een verschil tussen ursodeoxycholzuur en andere soorten berengal, wat betreft het vermogen om cellen in stand te houden en mogelijk symptomen van COVID-19 te verlichten vanwege de ontstekingsremmende eigenschappen en het vermogen om de afweerreactie van het immuunsysteem te kalmeren.
In de Chinese wet ter bescherming van wilde dieren, die in 1989 van kracht ging, staat dat wilde dieren mogen worden gebruikt ten gunste van mensen. In 2016 werd de wet aangepast, zodat het commerciële gebruik van wilde dieren verder werd toegestaan. Er werd expliciet vermeld dat dieren kunnen worden gebruikt voor de traditionele Chinese geneeskunst, schreef Peter Li, de China-specialist van Humane Society International toen.
Het gebruik van berengal van gevangen dieren is legaal in China, maar het is verboden om gal van wilde dieren af te tappen. Ook de import van berengal uit andere landen is illegaal. Volgens Aron White van de Environmental Investigation Agency (EIA), een Engelse nonprofit-organisatie die zich inzet tegen misdaad tegen wilde dieren, ontdekten hij en zijn collega's de aanbevelingen van de Chinese regering door posts van illegale handelaren op de sociale media.
“We zagen dat dit advies van de regering werd gebruikt door de handelaren om hun illegale producten mee aan te prijzen,” vertelt White. In China wordt illegale gal van wilde beren afgetapt, vertelt hij. Het wordt ook geïmporteerd van wilde en gevangen beren in Laos, Vietnam en Noord-Korea. De Aziatische zwarte beer, die vaak wordt gehouden vanwege zijn gal, is een beschermde soort volgens de Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES). Desondanks blijft de illegale handel bestaan.
Dierenbeschermers vrezen dat de aanbeveling voor de injecties met Tan Re Qing, dat naast berengalpoeder ook poeder van geitenhoorns en verschillende plantenextracten bevat, de handel in illegale producten van wilde dieren bevordert en leidt tot dierenmishandeling. “Consumenten blijken een voorkeur te hebben voor het product van wilde dieren, dat wordt gezien als krachtiger of ‘het echte spul,’” vertelt White. “Door de legale markt voor gal van gevangen beren daalt het risico voor wilde dieren dus niet. Die markt houdt de vraag naar producten van de stroperij juist in stand.”
Op berenboerderijen in China en Zuidoost-Azië worden dieren tientallen jaren lang in kleine kooien gehouden. Hun gal wordt routinematig afgetapt door een katheter, spuit of pijpje in hun galblaas te steken. Alle methoden om gal af te tappen zijn invasief en “veroorzaken in grote mate lijden, pijn en ontstekingen,” volgens Animals Asia, een non-profitorganisatie die zich inzet tegen het houden van beren voor hun gal. De dieren op de boerderijen zijn vaak verwaarloosd en ziek. Consumenten lopen het risico gal binnen te krijgen van zieke beren, dat mogelijk besmet is met bloed, uitwerpselen, pus, urine en bacteriën, aldus Animals Asia.
Een ander traditioneel geneesmiddel op de lijst van de Nationale Gezondheidscommissie voor medicijnen tegen COVID-19 is een pil met de naam Angong Niuhuang Wan. Het middel dat wordt gebruikt tegen koorts en verschillende ziekten, bevat normaal gesproken gemalen hoorn van neushoorns. De handel hierin is wereldwijd streng verboden. Volgens de Chinese wetgeving moeten de pillen buffelhoorn bevatten, vertelt White, maar er zijn handelaren die pillen met hoorn van neushoorns blijven verkopen.
De aanbevelingen voor injecties met Tan Re Qing en andere behandelingen waarvoor wilde dieren worden gebruikt, terwijl Beijing tegelijkertijd vastbesloten lijkt om een eind te maken aan de handel in levende wilde dieren “maakt duidelijk welke gemengde berichten er op dit moment uit China komen,” aldus White.
Maar in China is de traditionele geneeskunst, die voor het grootste deel op planten is gebaseerd, al duizenden jaren oud. Het was de voornaamste vorm van gezondheidszorg tot het begin van de twintigste eeuw, toen de laatste keizer van de Qing-dynastie werd afgezet door een in de Westerse geneeskunst opgeleide arts. Traditionele behandelingen worden vaak onderschreven door de regering. Ze worden gezien als een pijler van de Chinese cultuur. In 2018 nam de Wereldgezondheidsorganisatie diagnoses uit de traditionele geneeskunst op in het medisch handboek. Tijdens de coronaviruspandemie wezen autoriteiten op het nut ervan en 85 procent van de COVID-19-patiënten ontvingen een of andere vorm van kruidenbehandeling, volgens het Chinese ministerie voor wetenschap en technologie.
De Nationale Gezondheidscommissie reageerde niet op verzoeken om commentaar.
Risico's voor de gezondheid
Alle boerderijen met wilde dieren vormen een gevaar voor de gezondheid van mensen, of de dieren nu voor hun vlees worden gefokt of voor de traditionele geneeskunst, stelt White. In beide gevallen leven vaak honderden dieren dicht op elkaar, en komen mensen vaak in contact met de kadavers.
“Of wilde dieren nou worden gegeten om hun vlees of voor medicijnen worden gebruikt, het risico zit in de manier waarop de dieren worden geslacht en de producten worden verzameld, opgeslagen, verwerkt en geconsumeerd,” zegt White. Als China vanwege het risico boerderijen sluitdie vlees produceren van wilde dieren zoals pauwen, stekelvarkens en zwijnen, “waarom wordt er dan ook niet gekeken naar berenboerderijen en tijgerboerderijen?”, vraagt hij zich af.“Daar spelen vaak dezelfde problemen.” Bovendien, zegt hij, “bevat het overgrote deel van de traditionele Chinese medicijnen geen ingrediënten afkomstig van wilde dieren. Het hoeft geen bedreiging voor wilde dieren te vormen.”
Als het om COVID-19 gaat, is het duidelijk wat er nodig is, aldus Steer. “Uiteindelijk moet de wereld een vaccin ontwikkelen dat mensen kan beschermen.”
Wildlife Watch is een project op het gebied van onderzoeksjournalistiek van National Geographic Society en National Geographic Partners dat zich richt op illegale praktijken rond en uitbuiting van wilde dieren. Lees meer op natgeo.nl/wildcriminaliteit.
