In het gevlekte zonlicht dat door de bladeren valt, staat een Siberische tijger op haar achterpoten en omhelst een oeroude boom. Ze heeft haar ogen tot spleetjes samengeknepen, haar bek vertoont een grimas die doet denken aan een verrukte grijns en ze vleit haar wang tegen de ruwe boomschors – een moment van pure schoonheid. Siberische tijgers worden ernstig met uitsterving bedreigd, maar dit vrouwtje is zichtbaar tevreden.
Voor zijn foto van dit zeldzame moment, met de titel ‘De omhelzing’, is de Russische fotograaf Sergej Gorsjkov onderscheiden met de prestigieuze prijs ‘Wildlife Photographer of the Year’, die elk jaar door het Natural History Museum in Londen wordt toegekend.
“Het is een uniek tafereel, een intiem moment in een magisch woud,” zei juryvoorzitter Roz Kidman Cox in een persverklaring. De foto van een ernstig met uitsterving bedreigd dier op een moment van kalmte “biedt hoop,” zei Tom Littlewood, directeur wetenschap van het museum. “Dankzij de unieke kracht waarmee fotografie emoties kan oproepen, worden we herinnerd aan de schoonheid van de natuur en aan onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ervoor.”
Toen Gorsjkov op pad ging om met behulp van een op afstand bestuurbare cameraval een Siberische tijger in zijn natuurlijke habitat te fotograferen, wist hij dat hij een ongelooflijk kleine kans had om zo’n foto te maken, zo vertelde hij de jury. Aangenomen wordt dat er nog maar enkele honderden Siberische tijgers in het wild leven en het jachtgebied van deze roofdieren kan in oppervlakte variëren van 230 tot bijna 2000 vierkante kilometer. Om de beste plek voor zijn cameraval uit te zoeken trok Gorsjkov te voet door het Nationale Park ‘Land van het Luipaard’ in het Verre Oosten van Rusland en speurde het gebied af naar sporen van tijgers. Hij onderzocht bomen op geurmarkeringen, tijgerhaar, urine of krabsporen. Toen hij de juiste plek had gevonden, plaatste hij zijn camera tegenover een Mantsjoerijse zilverspar, een soort die in de oerbossen van de regio groeit. Het duurde elf maanden voordat deze foto gemaakt kon worden.
De Wildlife Photographer of the Year competitie, die dit jaar voor de 56ste keer werd gehouden, omvat zeventien categorieën, waaronder ‘gedrag’, ‘reportage’ en ‘dierenportretten’. Dit jaar ontving de jury 49.000 inzendingen van fotografen uit de hele wereld. Bij de beoordeling van de foto’s werd gelet op factoren als innovatie, het vertellen van een verhaal en technische expertise. (Bekijk hier de prijswinnaars van vorig jaar.)
De 13-jarige Liina Heikkinen uit Finland werd uitgeroepen tot ‘Young Wildlife Photographer of the Year’, de andere hoofdprijs van deze prijsvraag, voor haar foto van een jong vosje dat zich onder een tooi van witte veren te goed doet aan een gans. Ze maakte de foto op het eilandje Lehtisaari, in een buitenwijk van Helsinki.
National Geographic-fotograaf Kirsten Luce won de prijs voor de beste foto uit een wildreportage, van een ijsbeer die optreedt in een rondreizend Russisch circus. Onder de zeventien prijswinnaars waren Luce en Heikkinen de enige vrouwen.
Achter de foto
Luce legde de ijsbeer vast terwijl ze werkte aan haar reportage over wilde dieren die in de Russische vermaakssector worden misbruikt. Haar reportage was onderdeel van het wereldwijde onderzoek naar wildlifetoerisme dat zij in 2019 samen met mij voor National Geographic uitvoerde. Toen we hoorden van de ijsbeer in het rondreizende circus, “pasten we onze reisplannen haastig aan om ruimte te maken voor een uitstapje van 36 uur naar Kazan [in het zuidwesten van Rusland], want we wilden de wereld informeren over de enige ijsberen die voor zover bekend in een circus optraden,” vertelt Luce.
Op 3 november 2018 zagen we vier gemuilkorfde ijsberen optreden in een show op ijs, waarbij de roofdieren aanwijzingen kregen van trainers met metalen staven. De ijsberen vingen basketballen op en deden alsof ze staande op hun achterpoten muziekinstrumenten bespeelden en dansten. Tussen de acts door rolden ze over het ijs, waarbij ze eraan krabden en likten – schaarse momenten waarop ze contact met hun natuurlijke omgeving zochten.
Hoewel de fotografe voor het maken van deze foto niet hoefde te zoeken naar de ideale plek om een cameraval te plaatsen of maanden hoefde te wachten, stuitte ook zij op de nodige obstakels.
“De uitdagingen bij het maken van deze foto waren waarschijnlijk van een heel andere aard dan voor andere wildfotografen, want ik zat gewoon in een circus op de tribune,” zegt Luce. We moesten net als andere bezoekers een kaartje kopen en onze bewegingsvrijheid was beperkt. “Ik moest roeien met de riemen die ik had, door met een telelens dwars door een blauw veiligheidsnet te fotograferen, en dat vanaf een vaste plek,” vertelt ze.
“Ik wist dat de foto onze lezers zou schokken en verrassen, omdat ijsberen zo vaak worden gebruikt als herkenbaar symbool van natuurbehoud,” zegt Luce. Met nog twee andere foto’s uit haar reportage was Luce finaliste in dezelfde categorie: van olifanten die op een strand in Thailand met toeristen op de foto moeten en van witte dolfijnen die in een geïmproviseerd dolfinarium in Rusland optreden.
Ook fotograaf Paul Hilton won een prijs met een foto die de exploitatie van wilde dieren belicht. Zijn project over de wereldwijde handel in wilde dieren omvatte een foto van een aapje aan een ketting, in een achterkamertje op een vogelmarkt op Bali. Ook deze foto werd onderscheiden in de categorie ‘wildreportage’.
“Nu dit soort beelden vaker op sociale media en het internet worden gedeeld, zien we dat mensen zich bewust worden van het probleem,” zegt Luce. “Deze foto’s maken het steeds moeilijker om het lijden van wilde dieren die door mensen worden misbruikt te negeren.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
