Orka’s sieren geregeld de krantenkoppen. En niet zonder reden: wetenschappers staan meer dan eens versteld van het gedrag van deze intelligente roofdieren. Zo hebben deze dolfijnen – ja echt, het zijn geen walvissen – een zeer gevarieerd dieet: ze doen zich tegoed aan vissen, pinguïns en zoogdieren zoals zeehonden, zeeleeuwen en zelfs walvissen. Maar daar stopt onze verwondering niet. Uit deze vijf wetenschappelijke ontdekkingen blijkt hoe bijzonder de orka is.

1. Orka’s gedijen op open zee

    In maart 2024 ontdekten wetenschappers een nieuw type orka. De populatie werd gezien op meerdere locaties ver uit de kust van Oregon en Californië, op plekken waar de oceaan tot ruim 4500 meter diep is. De dieren jagen er op grote prooien zoals dolfijnen, zeeolifanten en zelfs grote walvissen, waaronder potvissen.

    ‘De open zee is voor veel grote roofdieren een brug te ver. Je kunt het vergelijken met de woestijn voor landdieren,’ zegt onderzoeksleider Josh McInnes. ‘Dat we hier zo veel dieren aantroffen, hadden we niet verwacht.’

    2. Orka’s maken bewust golven

    Niet ver uit de kust van Antarctica gebruikt een populatie van zo’n honderd orka’s een jachttechniek die door onderzoekers wave washing wordt genoemd. Deze manier van jagen is alleen mogelijk door nauwe samenwerking.

    De orka’s vormen een slaglinie en stormen af op de prooi: een zeehond op een ijsschots. Net voordat ze het weerloze dier bereiken, draaien ze synchroon op hun zij en duiken onder water. Zo ontstaat een golf die de ijsschots overspoelt, het oppervlak doet barsten en de zeehond heen en weer slingert. Ze herhalen dit kunstje net zo lang tot de zeehond in het water belandt. Hoe dat eruitziet, zie je hier.

    3. Een orka kan in zijn eentje een haai doden

    Een orka die al beroemd (of berucht) was omdat hij haaien van hun lever afhandig maakte, blijkt meer trucs op zijn repertoire te hebben. In zijn eentje wist hij een van de meest gevreesde zeeroofdieren te doden: een witte haai.

    In juni 2023 werden beelden gemaakt van een orka genaamd Starboard die een jonge witte haai van 2,5 meter doodt en zijn lever verwijdert – alles in minder dan twee minuten. De orka paradeert vervolgens langs de boot van de cameraman met de bloedige lever in zijn bek. Starboard jaagt meestal samen met familielid Port, in de buurt van Kaapstad (Zuid-Afrika), maar ditmaal was hij alleen.

    4. Bruinvissen dienen als speeltje

    In 2005 was orkakenner Deborah Giles getuige van iets wat ze nooit zal vergeten: een dode bruinvis werd rondgedragen op de snuit van orka’s voor de kust van de Amerikaanse staat Washington. Dit gedrag werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven in 1962. Sindsdien hebben ooggetuigen meer dan zeventig soortgelijke incidenten waargenomen, met een uitschieter van tien gevallen in 2005. Onderzoekers vermoeden inmiddels dat het gaat om een luguber spelletje.

    De orka’s duwen de bruinvissen voort met hun snuit, houden ze vast in hun bek en brengen ze boven water. Soms spelen orka’s met hun slachtoffer door het dier los te laten en dan opnieuw te vangen. Andere orka’s zijn agressiever: ze werpen de bruinvis de lucht in, meppen het dier met hun staartvin of schudden het heen en weer in hun bek. In veel gevallen zal de bruinvis zo’n ruwe behandeling niet overleven.

    5. Orka’s brengen boten tot zinken

    Een groep orka’s voor de Spaanse en Portugese kust trok de afgelopen jaren de aandacht door boten aan te vallen. De eerste geregistreerde aanval vond plaats in de Straat van Gibraltar in mei 2020. Sindsdien zijn honderden gevallen gedocumenteerd, waarbij boten soms zelfs tot zinken werden gebracht.

    Er doen allerlei theorieën de ronde over het motief van de orka’s, maar onderzoekers hebben nog geen sluitend antwoord. Hanne Strager, medeoprichter van het Andenes Whale Center in Noorwegen: ‘Het is goed mogelijk dat het speels gedrag is, dat ze dit doen omdat ze het leuk vinden.’