Tijdens een roadtrip op een warme zomerdag kom ik samen met mijn Australische schoonfamilie en partner aan in Kangeroo Valley, een prachtig plaatsje gelegen tussen de Southern Highlands en New South Wales South Coast. Al sinds mijn komst in Australië schotelen ze me prachtige stukken natuur voor – en ditmaal staat de Upper Kangeroo River op het programma.
We stoppen midden in het bos bij een rotsachtige rivier die naar een kleine waterval leidt. We besluiten de tocht te wagen en banen ons zwemmend en klimmend een weg naar de waterval. Dan zie ik in mijn ooghoeken mijn partner van schrik opzij springen.
Een giftige zwarte adder (Pseudechis porphyriacus, in Australië bekend als de Red-bellied black snake) schiet nog meer geschrokken weg tussen de rotsen.
Leestip: Hoe gevaarlijk is het Australische dierenrijk nu echt?
Een beet van een zwarte adder is zeker geen pretje, maar over het algemeen niet levensgevaarlijk. Toch begon ik me af te vragen wat ik had moeten doen als het wel mis was gegaan – of wanneer we een dodelijke slang waren tegenkomen. Want tja... Het zal je maar gebeuren. Wat doe je dan?
Voorkomen is beter dan genezen
In Australië leven ongeveer 140 verschillende soorten slangen – waarvan 100 giftig en 12 potentieel dodelijk voor de mens. Toch komen fatale slangenbeten zelden voor. Uit onderzoek blijkt dat er jaarlijks ongeveer 1000 slangenbeten plaatsvinden, waarvan ongeveer 500 slachtoffers naar het ziekenhuis moeten en gemiddeld 2 mensen komen te overlijden.
Dat is niks vergeleken met bijvoorbeeld India, waar volgens de World Health Organization (WHO) jaarlijks minstens tussen de 81.000 en 138.000 mensen aan een slangenbeet. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Volgens de Royal Flying Doctor Service – een Australische luchtambulancedienst die zowel noodhulp als eerste hulp verleent aan mensen die afgelegen wonen – kun je dit op de volgende manieren doen.
- Wees voorzichtig waar je je handen en voeten neerzet
Slangen verstoppen zich het liefst op onopvallende plekken, zoals holletjes in de grond, rotsspleten, omgevallen boomstammen en lang gras. Ga je op pad in het donker? Gebruik dan een zaklamp. Veel slangen zijn op dit tijdstip het meest actief. - Draag beschermende kleding
Het advies luidt om beschermende kleding te dragen voor een extra beschermlaag tegen slangenbeten, zoals een lange broek en laarzen. Een bush walk op blote voeten is dus eigenlijk geen goed idee. - Laat slangen met rust
Dit klinkt misschien heel logisch, maar 1 op de 5 slangenbeten ontstaan doordat mensen slangen lastigvallen. Zie je een slang? Geef hem dan de ruimte om te bewegen of loop er met een grote boog omheen. - Laat de slang weten dat je er bent
Slangen kunnen niet goed horen, maar ze kunnen wel trillingen waarnemen. Stamp daarom met je voeten op de grond om eventuele slangen in de buurt af te schrikken. - Neem een EHBO-koffer mee
In het geval van een slangenbeet, wordt aangeraden om in de bush altijd een EHBO-doos en/of verband mee te nemen.
Wat moet je doen als je wordt gebeten door een giftige slang?
Ben je gebeten door een slang? Dan kan een adequate aanpak het verschil betekenen tussen leven en dood. Volgens de Royal Flying Doctor Service had ongeveer de helft van alle dodelijke slangenbeten kunnen worden voorkomen als het tegengif op tijd wordt toegediend.
Leestip: Deze fouten maakte ik tijdens het backbacken in Australië, zodat jij ze kunt voorkomen
Het is daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van de juiste eerste hulp om de verspreiding van het gif te vertragen – en om bij een slangenbeet zo snel mogelijk het noodnummer te bellen. De beste behandeling van een slangenbeet is namelijk de correcte eerste hulp gevolgd door antigif. Dat ziet er volgens de Royal Flying Doctor Service als volgt uit.
Breng een drukverband aan
- Wikkel het drukverband van onderen naar boven en over de gebeten plek
- Wikkel het drukverband zo hoog mogelijk (bijvoorbeeld helemaal tot aan de lies)
- Houd de gebeten ledemaat stil (trek bijvoorbeeld geen broek uit)
- Wikkel het drukverband net zo straks als bij een verstuikte enkel
- Heb je geen drukverband? Gebruik dan een T-shirt of andere kleding
- Mankeer het gebied van de beet op het verband
Immobiliseer het gebeten gebied
- Breng indien mogelijk een spalk aan
- Immobiliseer de gewichten aan beide kanten van de slangenbeet
- Kortom: blijf zo stil mogelijk liggen
Bel het noodnummer
- Bel het noodnummer zo snel mogelijk
- In Australië is dit 000 of 112 in een afgelegen gebied met slechte verbinding
- Monitor de symptomen in de gaten
Twijfel je over de slangenbeet?
Soms zijn slangenbeten lastig te herkennen – of realiseer je je niet gelijk dat je bent gebeten. Zo hoeft een slangenbeet niet alleen uit twee priksporen te bestaan, maar kan het ook een kras op de huid, een schaafwond of een lichte zwelling zijn. Ook hoef je niet altijd pijn of andere symptomen te ervaren.
Leestip: Alles wat je moet weten voor een roadtrip met de camper door Australië
Is dit het geval? Voer dan toch altijd eerste hulp uit en bel het noodnummer. Zelfs als je last hebt van een ‘droge beet’ – dit is wanneer de slang geen gif injecteert – is het advies om hulp te zoeken. Je kunt beter wachten op symptomen in het ziekenhuis dan in de middle of nowhere...
