Eens per week daalt de drievingerige luiaard uit zijn boom af om op de bosbodem te poepen. Een riskante onderneming: in dit kwetsbare moment is hij een makkelijke prooi voor roofdieren. Toch is dit wekelijkse ritueel niet alleen van belang voor de luiaard zelf, maar ook voor de verrassende bondgenoten die in zijn vacht leven.

Een verbazingwekkend dier

Eeuwenlang keken mensen met verbazing naar de luiaard, al was dat niet altijd met bewondering. In 1526 noemde de Spaanse conquistador Gonzalo Fernández het dier ‘lelijk’ en ‘nutteloos’. En in 1749 noemde de Franse natuuronderzoeker Georges-Louis Leclerc de luiaard zelfs ‘de laagste vorm van leven’.

Leestip: Hoe weet de aartstrage luiaard te overleven in het wild?

Die slechte reputatie dankt de luiaard vooral aan zijn trage levensstijl: hij is het langzaamste zoogdier op aarde. Hoewel hij daardoor wat onhandig oogt, is het juist een slimme manier om energie te besparen. Rennen is overbodig als je slimmere manieren hebt om te overleven.

Eén van die manieren is een bijzondere symbiose met twee andere soorten: motten en algen. In zijn dikke vacht krioelt het van deze kleine organismen.

‘Luiaards zijn fascinerende, vreemde dieren die op een slimme manier andere soorten voor zich laten werken,’ zegt ecoloog Jonathan Pauli van de Universiteit van Wisconsin–Madison (VS). Hij onderzocht de wisselwerking tussen deze organismen en ontdekte dat het voor alle drie een winstgevende samenwerking is.

Een risicovol toiletbezoek

Na dagenlang dutten en bladeren knabbelen, komt het moment dat de luiaard zijn behoefte moet doen. Dat is niet zonder risico: de afdaling kost hem zo’n tien procent van zijn dagelijkse energie en maakt hem kwetsbaar voor roofdieren. Onderzoekers in Costa Rica ontdekten dat meer dan de helft van de luiaards die sterven, tijdens hun wekelijkse toiletbezoek wordt gepakt.

Leestip: Een vluchtig kijkje in het leven van de sloomste dieren ter wereld

Beneden graaft de luiaard een klein kuiltje waarin hij zijn behoefte doet. Direct daarna komen de motten uit zijn vacht tevoorschijn. De vrouwtjes leggen hun eitjes in de verse mest, waarna de larven zich tegoed kunnen doen aan de uitwerpselen. Zodra ze zich verpoppen, vliegen ze uit – op zoek naar een nieuwe luiaardvacht om in te wonen.

Samenwerking in de vacht

Deze motten leveren op hun beurt belangrijke voedingsstoffen aan de vacht van de luiaard, zoals stikstof. In combinatie met regenwater bevordert dat de groei van algen, die de luiaard zijn groenige kleur geven. Die kleur is ideaal als camouflage tussen het bladerdek.

Leestip: Waren mensen de reden dat de reuzenluiaard uitstierf?

Hoe meer motten er op een luiaard leven, hoe meer stikstof er beschikbaar is, en hoe beter de algen groeien. Soms eet de luiaard die algen ook op, wat hem extra vitamines oplevert.

Een onderzoeksteam uit Costa Rica probeert nu te achterhalen of deze algen ook gezondheidsvoordelen voor mensen kunnen hebben. In het microbioom van de luiaardvacht zijn namelijk tot nu toe onbekende bacteriën aangetroffen, die mogelijk kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Als het onderzoek vruchten afwerpt, zou de luiaard wel eens van grote betekenis kunnen zijn voor de medische wetenschap.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!