Een school Dall-bruinvissen zwemt een poosje rondom een volwassen orka. Daarna zwemmen ze door naar de volgende, een moederorka met een jong kalf. Het kalf wordt enthousiast: hij gaat sneller zwemmen en probeert de bruinvissen bij te benen. De moeder heeft er genoeg van, maar het kalf ‘lijkt zich prima te vermaken’, zegt Brittany Visona-Kelly, walvisbioloog bij Ocean Wise, een non-profit organisatie uit Vancouver (Canada), die strijdt voor natuurbehoud.
Uiteindelijk uit de moederorka haar opbouwende frustratie door met haar staart op het wateroppervlak te slaan. De bruinvissen lijken zich er niet druk om te maken; ze blijven nog een paar minuten spelen voordat ze weer vertrekken. Het speelse moment op deze dronebeelden is een van de vele interacties tussen een groep orka’s, Dall-bruinvissen en witgestreepte dolfijnen in het noorden van de Grote Oceaan.
Orka’s zijn groepsdieren
In het noorden van de Grote Oceaan wonen verschillende orkapopulaties. Zo zijn er verschillende groepen die in één vast gebied bij de kust wonen en daar grotendeels leven van vis, de residents genaamd. De transients daarentegen leggen grote afstanden af en blijven niet binnen één gebied. Zij doen zich op hun migraties tegoed aan grotere zoogdieren.
Leestip: Video: orka’s verzorgen elkaar met zelfgemaakt zeewiergereedschap
De noordelijke resident-orka’s leven bij het noorden van Vancouvereiland, en langs de kust van Brits-Columbia richting zuidoost-Alaska. Hun leefgebied overlapt met dat van de Dall-bruinvissen en de witgestreepte dolfijnen. Maar de noordelijke residents wonen hier niet alleen. In het zuiden komen ze de zuidelijke residents tegen en langs de hele kust patrouilleren groepen transients, waaronder een groep genaamd de Bigg-orka’s. ‘De verschillende populaties orka’s beschouwen we praktisch als andere soorten.’
Voor een recent onderzoek analyseerden Visona-Kelly en haar collega Lance Barrett-Lennard 42 ontmoetingen tussen de noordelijke resident-orka’s, Dall-bruinvissen en witgestreepte dolfijnen. Hiervoor maakten ze tussen 2018 en 2021 dronebeelden in de Johnstone Strait, tussen Vancouvereiland en het vasteland van Brits-Columbia.
Voorzichtige vriendschap
In deze interacties benaderden de bruinvissen en dolfijnen de noordelijke residents. Op de beelden zien we de walvisachtigen bij de orka’s zwemmen, soms zelfs met alle drie de soorten door elkaar.
Visona-Kelly en haar collega’s hebben een aantal mogelijke verklaringen voor het gedrag van de bruinvissen en dolfijnen. Zo zou het kunnen dat ze de noordelijke residents, die overwegend chinookzalm eten, gebruiken als bescherming tegen de Bigg-orka’s. Deze roofdieren eten namelijk grotere zeezoogdieren, zoals dolfijnen of bruinvissen.
Ook al overlappen hun leefgebieden; de Bigg-orka’s ontwijken de grotere groepen residents meestal. De twee soorten orka’s lijken op elkaar, maar Visona-Kelly legt uit dat de dolfijnen en bruinvissen het onderscheid kunnen maken door te luisteren naar de geluiden van de noordelijke residents. De Bigg-orka’s zijn stiller, omdat ze dan minder opvallen tijdens de jacht.
Het kan volgens Visona-Kelly ook zijn dat de kleinere dieren gewoon even willen weten waar ze aan toe zijn als ze de Bigg-orka’s tegenkomen, en dus afkijken bij de minder angstaanjagende residents.
‘Ze leven in een landschap vol angst,’ zegt Sarah Teman, PhD-studente die zich specialiseert in zeezoogdieren aan de University of Washington (VS). Ze vertelt dat het ‘logisch is dat dolfijnen en bruinvissen hun angsten aankaarten door aan te haken bij grotere dieren die hen niets gaan aandoen.’
Eenzijdige voordelen?
Bruinvissen en dolfijnen zwemmen graag door de golfen langs de boeg van een boot, maar het lijkt erop dat ze ditzelfde doen bij de noordelijke residents, om zo met hun stroming mee te glijden. Daarnaast zou het kunnen dat de kleinere dieren proberen om voedsel te bedelen bij de orka’s, ook al heeft Visona-Kelly dit nog niet kunnen vastleggen op beeld.
Leestip: Voor deze bavianen telt vriendschap meer dan leiderschap en hiërarchie – blijkt uit onderzoek
Het is lastig te zeggen of de orka’s ook voordeel ondervinden van deze vriendschap, benoemt de wetenschapster. Het dieet van de noordelijke resident-orka’s komt niet overeen met dat van de kleinere walvisachtigen, die kleinere vissen eten dan de chinookzalm. Het lijkt er wel op dat de orka’s, in ieder geval de volwassenen, de dolfijnen en bruinvissen maar net tolereren, en nog wel eens willen uithalen als de bezoekers hen op de zenuwen werken.
Gevaarlijke zuiderburen
Teman en haar collega’s publiceerden echter een onderzoek naar de interacties tussen zuidelijke residents en (Dall-)bruinvissen, waarin het aanzienlijk minder goed afloopt met de kleinere walvisachtigen.
Hier komt het initiatief voor de interactie eigenlijk altijd vanuit de orka’s. Ze tilden bruinvissen uit het water of ramden op hen in. De orka’s aten hen nooit op, maar er overleden wel bruinvissen. Soms speelden de orka’s een spelletje, waarbij ze de bruinvis tussen zich in het water hielden. Dit was voor de bruinvissen vaak minder plezierig en deze stressvolle interacties werden hen vaak fataal.
Leestip: Onderzoek wijst uit: walvissen helpen elkaar als ze verstrikt raken in visnetten
Amy van Cise, mariene bioloog bij de University of Washington, is verbaasd over hoe verschillend de noordelijke en zuidelijke resident-orka’s omgaan met de bruinvissen:
‘De twee populaties zijn praktisch buren, en hebben exact dezelfde ecologie.’ Voor zover Van Cise weet, is het onderzoek van Visona-Kelly’s het eerste geval waarin dieren positieve interacties opzoeken met orka’s. In veel andere gevallen wacht zeedieren die contact zoeken met orka’s namelijk een minder rooskleurig lot.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
