Het is fascinerend hoe dieren zich met dank aan de evolutie steeds verder aanpassen om te overleven. Sommige soorten zijn daar inmiddels zo bedreven in dat ze bijna elke situatie weten te overleven. We hebben vijf dieren op een rij gezet die zelfs de bizarste omstandigheden de baas zijn: van extreme hitte of kou tot zelfs de dood.
1. Kakkerlak
Een kakkerlak kan uren tot zelfs dagen overleven zonder hoofd. Hoe? Het insect ademt niet door zijn mond of neus, maar via kleine ademhalingsbuisjes (tracheeën) in de romp. Hij heeft zijn hoofd daarom niet nodig om te kunnen ademhalen. Bovendien bloedt hij niet dood omdat zijn bloed snel stolt dankzij de open bloedsomloop.
Leestip: Waarom we nooit meer van de kakkerlak af zullen komen
Hoe zit het met de hersenen? De kakkerlak heeft meerdere zenuwknopen (ganglia) die verspreid zijn over zijn lichaam. Daardoor kan hij ook zonder kop nog reageren op prikkels. Toch weet ook een onthoofde kakkerlak uiteindelijk niet te overleven. Zonder kop kan hij immers niet eten, waardoor hij sterft door honger. Dat duurt echter wel even, want op één maaltijd kan hij weken overleven.
2. Amerikaanse houtkikker
De Amerikaanse houtkikker (Lithobates sylvaticus) overleeft de barre winter in Alaska, waar de temperaturen dalen tot wel zestig graden onder nul. De manier waarop is spectaculair. Hij overwintert namelijk door zichzelf letterlijk te bevriezen: tot wel zeventig procent van zijn lichaamssappen worden volledig bevroren.
In deze toestand vertoont hij geen waarneembare hartslag, ademhaling, bloedcirculatie, spierbeweging of hersenactiviteit. De Amerikaanse houtkikker komt na acht maanden weer ‘tot leven’. Hoe is dat mogelijk?
Leestip: Deze kikkers veinzen hun dood om niet te hoeven paren
Vlak voor zijn winterslaap pompt zijn lever een natuurlijk antivriesmiddel in zijn cellen, waardoor zijn organen niet bevriezen. Alleen het water tussen de cellen bevriest waardoor hij niet zoals andere dieren doodvriest.
3. Axolotl
De axolotl (Ambystoma mexicanum) beschikt niet alleen over opvallende, uitwendige kieuwen, maar ook over een bijzonder talent. De salamander kan namelijk alle verloren of beschadigde organen en ledematen van zijn lichaam regenereren. Zelfs zijn hersenen kan hij repareren.
Leestip: Axolotls laten verloren ledematen weer aangroeien – kunnen wij mensen dat straks ook?
Na een verwonding activeren de cellen de genen die verantwoordelijk zijn voor het herstel van bijvoorbeeld een poot. Ze zijn in staat het proces te reactiveren om de poot te regenereren.
Daarnaast vermindert het CYP26B1-eiwit de hoeveelheid retinezuur op de plek van de wond, waardoor de cellen precies weten waaraan ze moeten bouwen. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen het groeien van bijvoorbeeld een poot, een klauw of een vinger.
4. Turritopsis dohrnii
Turritopsis dohrnii weet het onontkoombare lot van alle levende wezens op aarde te misleiden: de dood. Deze onsterfelijke kwal kan de tijd terugdraaien en verjongen.
Het leven van alle kwallen begint als een bevrucht eitje dat uitgroeit tot een poliep. Later ontwikkelt deze zich tot een meduse, de rondzwemmende kwal. Maar Turritopsis dohrnii is niet zoals alle andere kwallen: hij kan zichzelf terugveranderen in een poliep. Dit doet hij door de taken van zijn cellen volledig te veranderen.
Leestip: Deze diersoorten zijn al miljoenen jaren oud, en bestaan nog steeds
Er zijn wel een paar voorwaarden. Zo moet de temperatuur van het water goed zijn, mag de kwal niet te veel stress ervaren en kan hij na de transformatie even niet meer zwemmen. Maar daarna is hij weer zo goed als nieuw. Desondanks zijn er altijd kapers op de kust: hij kan worden opgegeten of ziek worden. Maar met een beetje geluk kan de kwal op deze manier voor eeuwig blijven leven.
5. Beerdiertje
Dit kleine, achtpotige beestje is misschien microscopisch klein, maar lijkt onverwoestbaar. Het bevolkt onze planeet al meer dan 500 miljoen jaar en overleefde daarmee de dinosaurussen en vijf massa-extincties. Het geheim? Door zich in een cryptobiotische toestand terug te trekken – een soort schijndood.
Leestip: Beerdiertjes hebben een apocalyps overleefd – door te slapen
Daarmee worden tijdelijk alle metabolische processen uitgeschakeld. In deze staat stoot het diertje vocht af en rolt die zich op tot een balletje. Ook maakt hij een eiwit aan om zijn DNA te beschermen. Het gevolg? Het beerdiertje overleeft op deze manier de extreemste omstandigheden.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
