Wolven zijn al duizenden jaren een geliefde hoofdrolspeler in allerlei volksverhalen – lees hier bijvoorbeeld het weerzinwekkende verhaal over ‘weerwolf’ Peter Stumpp – en bekende sprookjes zoals Roodkapje en De wolf en de zeven geitjes. Het beeld dat we hebben van de hondachtige is hierdoor zó sterk beïnvloed, dat er best wat misvattingen bestaan over de wolf. Dit zijn volgens onderzoekers de vijf grootste wolvenfabels.
1. Wolven doden prooi voor de lol
Hoewel we nog veel kunnen leren over het gedrag van de wolf, is het onjuist dat het dier zou doden voor de lol. Wolvenbioloog Ken Mills van het Amerikaanse Wyoming Game and Fish Department legt uit dat wolven eigenlijk constant leven op het randje van ondervoeding. Ze moeten ‘grote afstanden afleggen om kwetsbare prooien te vinden. Die moeten ze vervolgens vangen met hun bek, neerhalen en doden. Dat doe je niet in een handomdraai.’
Leestip: Wat eet een wolf?
Bovendien levert het jagen op grote prooien – zoals elanden in Noord-Amerika – ook gevaren op voor het dier zelf: ze kunnen (dodelijke) verwondingen oplopen. ‘Slechts tien tot twintig procent van de jachtpogingen van wolvenroedels is succesvol,’ aldus Kira Cassidy van het Yellowstone Wolf Project, een van de langstlopende wolvenonderzoeken ter wereld.
In Nederland richt de wolf zijn pijlen op dieren als edelherten, reeën en wilde zwijnen en in enkele gevallen op vee. Omdat het vinden van voedsel geen garantie is, zullen ze een prooi die binnen handbereik is doden zodra ze de kans krijgen, aldus Cassidy. Tenzij de wolven worden weggejaagd door mensen of een andere wolvenroedel, keren ze steeds terug naar een karkas om ervan te eten totdat er nauwelijks iets van over is.
2. Ecosystemen zijn afhankelijk van de wolf
In de jaren negentig werd de wolf opnieuw geïntroduceerd in Yellowstone National Park, een van de populairste nationale parken van de VS. Na zijn terugkomst herstelde de natuur in Yellowstone aanzienlijk, waardoor het idee ontstond dat het ecosysteem afhankelijk is van de aanwezigheid van de hondachtige.
Lopen er geen wolven rond, dan worden hoefdieren zoals herten en elanden overtallig en raken weiden en wetlands beschadigd door overbegrazing, zo is de heersende gedachte. Uit recent onderzoek is echter gebleken dat de wolf niet de enige bepalende factor is.
Ondanks de herintroductie van de wolf is het ecosysteem van Yellowstone op sommige plekken namelijk nog altijd niet hersteld in de oude staat. Dat blijkt uit een twintig jaar durende studie waarvan de resultaten in januari 2024 werden gepubliceerd in Ecological Monographs. ‘Wolven spelen weliswaar een belangrijke rol in een gezond ecosysteem, maar hun aanwezigheid is niet de enige factor in de gezondheid, stabiliteit en veerkracht van een gebied,’ aldus Cassidy.
Maar dat de wolf het ecosysteem beïnvloedt, staat vast. Nu de wolf op steeds meer plekken in Nederland poot aan de grond krijgt, hebben reeën, herten en zwijnen weer een natuurlijke vijand en zullen grazende dieren naar verwachting hun gedrag aanpassen. Aaseters kunnen op hun beurt profiteren van de karkassen die de wolf achterlaat. Op die manier claimt hij zijn belangrijke plekje in de voedselketen.
3. Wolven vallen mensen aan
Met name door films, boeken en oude legenden worden wolven vaak gezien als een gevaar voor mensen. In 2024 was in het nieuws te lezen hoe een meisje bij Leusden lichtgewond raakte door de beet van een wolf en een peuter op de Utrechtse Heuvelrug mogelijk door een wolf is aangevallen. In 2025 raakte een hardloopster gewond op de Veluwe toen ze door een wolf in haar been werd gebeten.
Leestip: Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt?
Toch zijn wolvenaanvallen op mensen uiterst zeldzaam – tot dusver zijn er in Nederland geen andere bijtincidenten bekend. ‘Mijn ervaring is dat wolven behoorlijk bang zijn voor mensen,’ zegt Cassidy. ‘Ze zijn zeer op hun hoede en ontzettend schuw, waardoor de kans dat je ze tegenkomt klein is.’
4. Wolven eten vooral schapen
Leven wolven vooral op een dieet van schapen? Nee, zeggen wetenschappers van Universiteit Leiden, Stichting Leo, Universiteit Antwerpen en de Zoogdiervereniging die onderzoek deden naar het voedingsgedrag van wolven in Nederland.
Zij onderzochten 735 uitwerpselen van wolven, die in 2023 werden verzameld. Uit DNA-analyses en microscopisch onderzoek bleek dat wolven in Nederland vooral wilde hoefdieren zoals reeën, wilde zwijnen en edelherten eten. Het aandeel schapen was relatief klein: bij wolven die op de Veluwe leven ging het om vijf procent van het dieet, en in Drenthe om tien procent van het dieet.
Toch staat dat kleine aandeel in schril contrast met het aantal aanvallen op schapen; in 2023 ging het om bijna vierhonderd meldingen. Die cijfers zijn volgens de onderzoekers deels te verklaren door surplus killing: wolven doden soms meer schapen dan ze opeten. Dit gedrag wordt versterkt door de onnatuurlijke situatie waarin gedomesticeerde schapen hun vluchtinstinct zijn kwijtgeraakt.
5. Wolven veroorzaken enorme schade
‘Wolvenschade kost klauwen met geld’ kopte De Gelderlander in 2024. Boeren hadden sinds 2015 al ruim een miljoen euro aan schadevergoeding ontvangen vanwege wolvenaanvallen.
Dat is een hoop geld, maar als je die cijfers afzet tegen de schade die wordt veroorzaakt door andere dieren, dan valt het wel mee. Uit cijfers van Bij12 blijkt zelfs dat de wolf niet eens in de top tien van meeste schade veroorzakende dieren voorkomt.
De meeste schade werd in 2023 veroorzaakt door de grauwe gans: agrariërs ontvingen alleen al in dat jaar meer dan 27 miljoen euro aan schadevergoeding. Brandganzen, kolganzen en rotganzen waren samen verantwoordelijk voor nog eens zestien miljoen euro aan schade. En ook mezen kunnen behoorlijk wat ravage aanrichten: in 2023 stond de teller op ruim twee miljoen euro schadevergoeding.
Ter vergelijking: voor de wolf werd dat jaar 353.292 euro aan schadevergoeding uitgekeerd door provincies.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
