Sinds 2015 is de wolf terug in Nederland. Het dier vestigde zich op de Veluwe, maar voelt zich inmiddels ook thuis op andere plekken in het land. Zijn aanwezigheid leidt tot allerlei vragen, zoals: hoeveel wolven leven er nu? Hoe kwam het dier hier terecht? En wat voor effect heeft de de wolf op de biodiversiteit in Nederland? Op die laatste vraag zullen we in dit artikel antwoord geven.

Wat is het effect van de wolf op het ecosysteem?

Een van de bekendste plekken waar de wolf zichtbaar invloed heeft op het ecosysteem is Yellowstone National Park in het noorden van de VS. Nadat de wolf begin twintigste eeuw opzettelijk werd uitgeroeid (om dezelfde reden verdween de wolf uit Nederland), nam het aantal wapiti’s in het park snel toe. Deze grote hertachtige vormde lang een belangrijke voedselbron voor de wolf, maar kon nu vrij zijn gang gaan. Algauw bleek dat dit leidde tot overbegrazing en beschadiging van wetlands en weiden.

In de jaren 90 van de vorige eeuw werd de wolf opnieuw geïntroduceerd in Yellowstone. Na zijn terugkomst herstelde de natuur in het park aanzienlijk: jonge bomen en struiken kregen weer de ruimte, waarmee ook de insecten en vogels terugkwamen. Ook verstevigden de oevers door de toegenomen vegetatie.

In Europa voert Dries Kuijper van het Poolse Mammal Research Institute onderzoek uit naar de wolf in het Białowieżawoud, een van de laatste oerbossen van ons continent. Een van de effecten daar is dat prooidieren als herten bepaalde plekken vermijden doordat wolvenroedels regelmatig terugkeren naar dezelfde plekken in het bos. Als gevolg worden daar minder jonge bomen aangevreten en kan het bos verjongen.

Invloed wolf op de biodiversiteit in Nederland

Doordat veel onderzoek naar de invloed van de wolf op het ecosysteem is uitgevoerd in grootschalige natuurgebieden met weinig menselijke verstoring, is op dit moment nog weinig bekend over het precieze effect van de wolf op de biodiversiteit in het dichtbevolkte Nederland.

Het territorium van een wolf beslaat namelijk zo’n 200 vierkante kilometer, waardoor het bijna altijd overlapt met menselijke of landbouwactiviteiten, zo stelt BIJ12, onderdeel van het Interprovinciaal Overleg (IPO).

Volgens de Rijksoverheid zijn mogelijke effecten van de terugkeer van de wolf dat hij populaties reeën, zwijnen en herten gezond houdt door zwakkere en zieke dieren te doden. Aaseters als vossen zouden kunnen profiteren van de prooiresten die de wolf achterlaat. Als herten en reeën zich door aanwezigheid van de wolf meer verplaatsen, zullen jonge bomen en planten minder worden aangevreten.

Uit onderzoek van Staatsbosbeheer-ecoloog Annelies van Ginkel bleek echter dat herten niet of nauwelijks hun gedrag aanpasten wanneer ze wolvenurine of -ontlasting tegenkwamen – mogelijk omdat ze niet bang zijn voor wolven of omdat het te veel lijkt op hondenontlasting.

Meer onderzoek nodig

Bovendien is de invloed per regio anders: zo komen buiten de Veluwe zwijnen en edelherten maar beperkt voor – wilde dieren die door de wolf worden gegeten –, waardoor de kans groter is dat een wolf schapen aanvalt in deze gebieden.

Voorlopig is meer onderzoek nodig, maar de veranderingen in het ecosysteem in een door mensen gedomineerd landschap zullen naar verwachting minder prominent zijn dan in grote natuurgebieden met weinig menselijke verstoring.

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.