Al eeuwenlang geldt Gibraltar als strategisch knooppunt. Het Britse overzeese gebied ligt aan de Straat van Gibraltar, de smalle waterweg die Europa van Afrika scheidt, en is een ideale controlepost voor het scheepvaartverkeer in de Middellandse Zee. In de Tweede Wereldoorlog had Gibraltar echter een andere, geheime functie: het werd een belangrijke inlichtingenpost voor spionage.
De strategische ligging van Gibraltar
Gibraltar ligt vlak bij het zuidelijkste puntje van Spanje, op slechts 14 kilometer van het Afrikaanse continent; op een heldere dag is Marokko zichtbaar aan de overkant. Door de strategische ligging waren schepen die de Middellandse Zee wilden bevaren eenvoudig te controleren vanaf Gibraltar.
Dat werd ook op waarde geschat in de Tweede Wereldoorlog. Wie Gibraltar in handen kreeg, beheerste niet alleen de scheepvaart tussen Europa en Noord-Afrika, maar ook de toegang tot de Middellandse Zee.
Leestip: Deze 5 vrouwelijke spionnen waren van onschatbare waarde in de Tweede Wereldoorlog
Toen Churchill rond 1940 vernam dat de Duitsers Gibraltar als doelwit hadden, besloot hij er alles aan te doen om dit te voorkomen. In het geheim stortte hij 10 miljoen dollar op een Zwitserse bankrekening, bestemd voor de hoogste bevelhebbers van de Spaanse president Francisco Franco. In ruil daarvoor kreeg Churchill de garantie dat de Duitsers geen voet aan de grond zouden krijgen op Gibraltar.
De spionnen van Gibraltar
Toch waren de Britten er niet helemaal gerust op. Het verlies van Gibraltar zou een enorme tegenslag betekenen voor de geallieerden. Om dat te voorkomen, werden er voorzorgsmaatregelen getroffen.
Onder de hoge Rots van Gibraltar ligt een uitgebreid netwerk van tunnels, zo’n 55 kilometer lang. De basis hiervan werd al in de achttiende eeuw gelegd, maar de tunnels werden verder uitgebreid en versterkt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze dienden als schuilplaats voor soldaten bij bombardementen en beschietingen.
In 1941 gaf admiraal John Godfrey, hoofd van de marine-inlichtingendienst, toestemming voor Operatie Tracer. Het plan was om in het geheim zes wachters in een geheime grot in de Rots van Gibraltar te posteren, voor het geval het bastion moest worden verlaten. De militairen zouden door rotsspleten de zee in de gaten houden en via de radio waarschuwen wanneer ze vijandelijke schepen zagen.
Leestip: Zo verliep Operatie Torch, de strijd om Noord-Afrika in de Tweede Wereldoorlog
De zes vrijwilligers begrepen dat ze aan moeilijke, bijna uitzichtloze missie begonnen. In de grot was genoeg eten om te overleven en een fiets om elektriciteit op te wekken, maar ze zouden hun post niet kunnen verlaten. Ze moesten het uitzingen totdat de vijand was verdwenen. Hoe lang dat zou duren, was onbekend – de wachters hadden genoeg proviand voor maximaal zeven jaar.
Gibraltar anno nu
De zogenaamde Stay Behind Cave (‘achterblijfgrot’) werd nooit in gebruik genomen. In 1997 werden de overblijfselen ervan ontdekt. Tien jaar later bevestigde de laatste overlevende van het Tracer-team, de arts Bruce Cooper, de authenticiteit van de grot. Hij overleed in 2010.
Vandaag de dag kunnen bezoekers het indrukwekkende gangenstelsel van Gibraltar verkennen – het netwerk is zelfs groter dan het wegennet. Het ondergrondse gangenstelsel is dagelijks van 09.00 tot 18.15 uur te bezoeken.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
