Op het eerste gezicht klinkt het niet erg Nederlands, maar het is toch een van de bekendste zinnen uit de Nederlandse taal- en literatuurgeschiedenis: ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu. Wat unbidan we nu?’
Wat betekent deze Oudnederlandse tekst precies? En wat is het verhaal erachter? Spoiler alert: het zijn de regels uit een Middeleeuws liefdesliedje met een mysterieuze oorsprong.
Wat betekent ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu. Wat unbidan we nu?’
De betekenis ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu. Wat unbidan we nu?’ gaat over verlangen. Het betekent: ‘Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve ik en jij. Waar wachten we nog op?’
Leestip: Waar komt de uitdrukking ‘rijke stinkerd’ vandaan?
De beroemde zin werd in de Late Middeleeuwen rond 1100 opgeschreven, maar wie erachter deze smachtende woorden zit, is een mysterie. Wel heeft men een vermoeden.
Wie is de schrijver van Hebban olla vogala?
De tekst ‘Hebban olla vogala’ is waarschijnlijk door een monnik uit Vlaanderen geschreven. Op het moment van schrijven woonde en werkte hij al een tijdje in een klooster in Kent, in het zuiden van Engeland.
Leestip: Je geradbraakt voelen: waar komt die uitdrukking vandaan?
Zijn grootste dagbesteding was het kopiëren van Latijnse teksten: een echt monnikenwerk. Dit doet hij in een zaal met schrijftafels, voorzien van materialen zoals perkament, inkt en ganzenveren, ook wel het scriptorium genoemd.
Af en toe moest hij de ganzenveer waarmee hij schreef aanscherpen. Op een apart vel controleerde hij of de pen goed werkte, om daarna weer verder te gaan. In zo’n moment schrijf je vaak het eerste op dat in je opkomt – en voor de monnik was dat een liefdesversje dat hij zich uit zijn jeugd in Vlaanderen herinnerde: Hebban olla vogala.
Een vreemde toonval?
Hoor je maar weinig Nederlands terug in de beroemde tekst? Dat zou kunnen, aangezien Hebban olla vogala mogelijk een mengvorm is van het Oudnederlands, Noordzee-Germaans en het Kents. In die tijd leken de Germaanse talen zoals Duits, Fries, Engels en Nederlands namelijk meer op elkaar. Ook is het mogelijk dat het versje in een Engels dialect geschreven kan zijn.
Leestip: Waar komt de uitdrukking: ‘brave Hendrik’ vandaan?
Hoewel de Nederlandse taal al eeuwen in ontwikkeling is, komen geschreven woorden in deze periode in het Nederlands nog maar zelden voor. Het Nederlands was vooral een spreektaal, geen schrijftaal. Er zijn niet meer dan enkele kleine schriftelijke resten van bewaard gebleven en dit maakt ‘Hebban olla vogala’ een van de bekendste zinnen uit de Nederlandse taal- en literatuurgeschiedenis.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
