Op het hoogtepunt van hun beschaving leerden de oude Egyptenaren slim om te gaan met het voedsel dat ze tot hun beschikking hadden. Dat moest niet alleen vullen, maar ook lang houdbaar zijn. Een dikke, papachtige variant van bier bleek daarbij een verrassend efficiënte energiebron.

Wat aten de oude Egyptenaren echt?

Hoewel de bloeitijd van het oude Egypte al duizenden jaren achter ons ligt, hebben we een opvallend goed beeld van wat er toen gegeten werd. ‘Door verschillende bronnen weten we verrassend goed hoe het dagelijkse dieet er toen uitzag,’ vertelt dr. Daniel Soliman, egyptoloog en conservator in het Rijksmuseum van Oudheden.

Leestip: Van lendendoek tot kralenjurk: zo kleedden de oude Egyptenaren zich

‘Maar we hebben het wel over een van de langst lopende culturen ter wereld,’ voegt hij toe. ‘Wat men at, was enorm afhankelijk van tijd en plaats.’ Toch valt bij de gewone bevolking een duidelijke basis te herkennen. ‘Voor veel landarbeiders draaide het vooral om één belangrijk hoofdingrediënt: granen.’

Granen als emmer en spelt werden op grote schaal verbouwd. De vruchtbare grond langs de Nijl zal er vol mee hebben gestaan, en was een belangrijk reden dat de beschavingen en culturen zich hier zo succesvol hebben kunnen ontwikkelen. Met deze granen konden de hoekstenen van het Egyptisch dieet worden gemaakt: brood en bier.

Dagelijks dieet

Brood zat bij vrijwel alle maaltijden, maar het bakproces zal een zwaar en tijdrovend proces zijn geweest. De granen moesten eerst met de hand worden gemalen, bijvoorbeeld door twee platte stenen tegen elkaar te wrijven. Emmertarwe bevatte bovendien weinig gluten, waardoor het lastiger was om luchtig brood te maken.

Leestip: Bewijs gevonden voor oude rivier langs Egyptische piramiden

‘Ook bier was een ontzettend belangrijk onderdeel van het dieet,’ zegt Soliman. ‘Maar dit leek wel weinig op het bier dat wij vandaag de dag drinken.’ Waar ons bier een heldere vloeistof is, was het bier van de oude Egyptenaren dik en troebel, bijna papperig. ‘Deze papachtige drank was wel een uitstekende manier om zowel calorieën als schoon water binnen te krijgen.’

Ook bestonden er, net als nu, al verschillende soorten bier. Smaak kon worden toegevoegd met fruit of kruiden, waardoor je ook een zoeter bier kon maken.

Hoe werd het eten veilig bewaard?

Het alcoholpercentage van deze bieren zal een stuk lager hebben gelegen dan we nu gewend zijn. Ondanks dit lage percentage bracht het een belangrijk voordeel: dit maakte het bier langer houdbaar. In een tijd zonder koelkasten waren slimme manieren van voedsel conserveren van levensbelang.

Om andere voedingsmiddelen veilig te bewaren in het warme, droge woestijnklimaat van Egypte, werden ze vaak ingelegd. ‘Vis was bijvoorbeeld een belangrijke eiwitbron, maar werd zeker niet altijd vers gegeten,’ legt Soliman uit. 'Door het te drogen en in zout te leggen, kon het veel langer bewaard worden.’

Leestip: Welke huisdieren hadden de oude Egyptenaren?

Ook daarom werd graan waarschijnlijk zo’n populair voedingsmiddel. Wanneer de bevolking een overschot had, kon het namelijk makkelijk bewaard worden. ‘Niet alles hoefde dus in één keer gebruikt te worden. Dat stelde de Egyptenaren in staat vooruit te denken en ook volgend jaar nog te profiteren van de huidige oogst.’

Sporen van eten uit het oude Egypte

Veel van onze kennis over het voedsel van Egypte komt uit tempels en oude graven. ‘Zo zijn er offerlijsten gevonden die nauwkeurig bijhielden wat er aan de goden en overledenen werd geofferd,’ vertelt Soliman. ‘Maar ook voedselresten zelf worden nog steeds teruggevonden in graven.’

Leestip: Welke rol speelde muziek in het oude Egypte? ‘Het was altijd en overal aanwezig’

Begin twintigste eeuw werd bijvoorbeeld het graf gevonden van de hoge ambtenaar Kha en zijn vrouw Merit. Dit graf was uitzonderlijk goed bewaard gebleven, compleet met etenswaren die zij meekregen voor het hiernamaals. Daar zat van alles bij: brood, vruchten, kruiden, bier en zelfs geroosterd gevogelte. Allemaal bedoeld om na de dood van te genieten.

Ondanks deze bronnen blijft het puzzelen hoe al deze ingrediënten precies werden bereid en gegeten. ‘Werden groenten bijvoorbeeld samen met brood gegeten? Zat er een sausje bij? Dat soort details blijven vaak onbekend, waardoor het moeilijk is om echte recepten te achterhalen.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!