25 februari 2014
De gladiatoren uit het oude Rome woonden en trainden in gevangenissen in kastelen. Dat beweert althans een internationaal team van archeologen dat een school voor de beroemde vechters in kaart bracht.
De gladiatorenschool of ludus gladiatorus, die ontdekt werd in Carnuntum bij Wenen (Oostenrijk), is het eerste exemplaar in zijn soort dat buiten Rome werd gevonden. De gladiatorenschool, die nu verborgen ligt onder een weiland, werd helemaal in kaart gebracht met niet-invasieve technologieën waarbij aardmetingen werden verricht.
De ontdekking, die dinsdagavond werd gemeld door het tijdschrift Antiquity, maakt duidelijk wat voor leven de beroemde oude strijders in de tweede eeuw na Christus in het Romeinse Rijk leidden. “Het was een gevangenis, ze waren gevangenen”, vertelt Wolfgang Neubauer, archeoloog aan het Ludwig Boltzmann Institute for Archaeological Prospection and Virtual Archaeology en leider van het onderzoeksteam. “Men leefde in cellen in een fort met maar één uitgang.”
De ontdekking toont dat gladiatoren zelfs buiten Rome ‘big business’ waren, stelt Neubauer. In het grote, twee verdiepingen tellende gebouw, leefden minimaal 80 gladiatoren – waarschijnlijk zelfs meer. Ze hadden de beschikking over een oefenarena in de centrale binnenplaats. De locatie beschikte ook over verwarmde vloeren voor trainingen in de winter en over baden, ziekenzalen, sanitair en een nabijgelegen begraafplaats.
Gevangenen van Rome
De gladiatoren waren duidelijk slaven met een hoge waarde, vertelt Neubauer; ze werden gescheiden van de stad Carnumtum, die door keizer Hadrianus langs de Donau werd gebouwd in het jaar 124 en later een Romeins bolwerk.
“De ontdekking in Carnuntum biedt een levendige indruk van hoe het was om te leven en te trainen als gladiator aan de koude noordgrens van het Romeinse Rijk”, zegt Kathleen Coleman, gladiatorexpert aan Harvard en niet betrokken bij het onderzoeksteam.
Hoewel er in het Romeinse Rijk meer dan 100 gladiatorenscholen werden gebouwd, bevinden de enige bekende restanten zich in Rome, Carnuntum en Pompeï (waar kleine, particuliere gladiatorenterreinen waren). Binnen het ommuurde complex in Oostenrijk, met een oppervlakte van 11.000 vierkante meter, trainden gladiatoren het hele jaar door om het vervolgens tegen elkaar op te nemen in het nabijgelegen openbare amfitheater.
“Ze werden niet vaak gedood: daar waren ze te kostbaar voor”, vertelt Neubauer. “Waarschijnlijk werden in het amfitheater veel andere mensen gedood die niet waren getraind om te vechten. Er werd veel bloed vergoten. De strijd tussen gladiatoren was echter een voorstelling waarbij ze elkaar niet doodden.”
Krappe vertrekken
De gladiatoren sliepen alleen of met z’n tweeën in cellen van 3 vierkante meter. De cellen waren gescheiden van een vleugel met grotere kamers voor hun trainers, de zogenaamde ‘magistri’ – gepensioneerde overlevenden van gladiatorengevechten die waren gespecialiseerd in een stijl van wapenbeheersing en vechten.
“De overeenkomsten toonden dat gladiatoren in de provincies op dezelfde manier werden gehuisvest en getraind als in de metropool [Rome]”, legt Coleman uit. De enige uitgang van het complex bevond zich aan een weg die naar het openbare amfitheater van de stad, volgens overleveringen het op drie na grootste van het Rijk, voerde.
De gevangenis ondermijnt ook het beeld van gladiatoren die als een rondreizend circus van stad naar stad trekken, zoals in de film Gladiator.
Neubauer: “Ze vormden geen team. Iedereen was voor zichzelf en trainde om te vechten. Men leerde op een centrale plaats, waarvan we de overblijfselen in ons onderzoek hebben aangetroffen, tegen wie men het moest opnemen.” Neubauer verwacht door te gaan met het in kaart brengen van Carnuntum, een stad die verrassend groot blijkt te zijn.
Analyse van de botten op een begraafplaats voor gladiatoren in Efeze, Turkije, suggereert dat gladiatoren vooral vegetarisch aten, merkt Neubauer op. Het team hoopt uiteindelijk een soortgelijke analyse uit te voeren op de botten op de begraafplaats voor gladiatoren in Carnuntum, zodat ze de echte levens van deze eeuwenoude strijders kunnen achterhalen.
