Kijk van 16-20 juli naar Sharkfest op NatGeo Wild. Dagelijks om 18 uur.
Tijdens orkaan Harvey in 2017 werd een foto van een haai die door een overstroomde straat in Houston zwom op Twitter geplaatst en duizenden keren geretweet. Rond die tijd ontving National Geographic-fotograaf Thomas Peschak een e-mail met de woorden: “Raad eens wie er terug is?”
Peschak kent die witte haai maar al te goed. Vijftien jaar eerder maakte hij een foto van de haai die bij de kust van Zuid-Afrika achter wetenschapper Trey Snow in zijn felgele kajak aan zwom. Sindsdien wordt de haai in allerlei foto's gefotoshopt om enge beelden te creëren.
Net als het geval is bij veel foto's die onze aandacht weten te trekken, was het oorspronkelijke plaatje van Peschak het resultaat van een combinatie van vindingrijkheid, geduld en toeval.
In 2003 wees mariene wetenschapper Michael Scholl van de White Shark Trust Peschak op een ongebruikelijk groot aantal haaien langs de meest zuidelijke kust van Zuid-Afrika.
De twee probeerden de haaien te volgen met een onderzoeksschip. Door het geluid van de motor gingen de haaien echter ander gedrag vertonen. Peschak kreeg toen een idee. Hij had onlangs een zeekajak gekocht. Deze zou de vissen veel minder storen. Waarom zouden ze de dieren niet op deze manier volgen?
“Omdat het mijn stomme idee was, mocht ik als eerste gaan,” zegt hij.
Juiste moment op de juiste plek
Het bleek te werken. “We monteerden een GPS op de kajak, zodat we de haaien in ondiep water konden volgen en hun natuurlijke gedrag konden observeren,” aldus Peschak. “Op dat moment nam de fotograaf in mij het weer over.”
De maanden erna bracht hij door op het onderzoeksschip tot de zee weer kalm genoeg was om er met de kajak op uit te gaan.
Toen die dag eindelijk aanbrak, was Peschak er klaar voor. Vastgesnoerd aan de flybridge van de boot keek hij vanaf zijn uitkijkplaats geduldig toe hoe Scholl haaien volgde in Haaibaai.
Een mooi plaatje, maar net niet interessant genoeg.
“Plotseling dook deze stoutmoedige haai achter de kajak op en ging vlak onder het wateroppervlak zwemmen,” vertelt hij. “Ik had nog maar vijf of zes foto's op mijn rolletje over. Wanneer de rugvin het oppervlak doorklieft, kijkt de wetenschapper in de kajak achterom en ‘klik’.”
“Nu wordt de haai niet gevolgd door de onderzoeker, maar de onderzoeker door de haai. Dat is veel spannender. Soms zijn de beste foto's de foto's die niet zijn gepland.”
Een haai gaat viral
De foto werd eerst in Zuid-Afrikaanse kranten en tijdschriften gepubliceerd en sprak het publiek onmiddellijk aan.
“De eerste 24 uur bezochten honderdduizend mensen mijn website. Dat was heel wat in 2003,” lacht hij. “Ik had niet verwacht dat iedereen zou denken dat het nep was.”
Complottheorieën deden de ronde op online discussiefora. Alle aspecten van de foto werden geanalyseerd, van de hoek van de schaduwen tot de rimpelingen aan weerszijden van de haai om te bepalen of ze waren gekloond.
Alle aandacht was uiteindelijk zowel een zegen als een vloek.
Met de foto zette Peschak zichzelf als fotograaf op de kaart. Helaas had niemand oog voor de schoonheid van haaien en vroeg men zich destijds alleen af of het niet te mooi was om waar te zijn.
“Een tijd lang nam ik de originele dia als bewijs mee naar interviews,” zegt hij.
De ironie ontging hem niet toen de haai enkele jaren later zijn opwachting maakte op verschillende plekken op internet. Zo belandde de haai in de straten van een plaatsje in Puerto Rico na de tropische storm Irene in 2011, zwom deze door een overdekt winkelcentrum in Koeweit nadat een aquarium was gebarsten en zaaide hij angst onder de inwoners van Houston.
Peschak werd door zijn online fancommunity ingelicht over de foto tijdens orkaan Harvey. Elke keer wanneer er een nieuwe nepfoto opduikt, “zijn zij nog verontwaardigder dan ik,” zegt hij.
Lees ook: Waarom haaien graag rondhangen in warme bubbelbaden
Bekijk ook de fotogalerij: Haaien van A tot Z
Dit verhaal werd oorspronkelijk gepubliceerd in het Engels op NationalGeographic.com.
