Halloween verspreidt zich over de planeet als een zombie-epidemie. Van Duitsland tot Japan vieren jongeren het feest – vooral met verkleedpartijen – als een tijdelijke ontsnapping aan de gevestigde orde.

“Het is een feestdag waarop meer mag dan normaal en de mensen iets van hun geremdheid laten varen,” zegt Nicholas Rogers, historicus aan de York University in Toronto en auteur van Halloween: From Pagan Ritual to Party Night.

“En de sociale media moedigen dit soort dingen uiteraard sterk aan.”

Rogers groeide op in het Engelse Bristol, waar Halloween vrijwel niet werd gevierd. Maar tot ergernis van sommigen is de feestdag in het Verenigd Koninkrijk enorm populair geworden: in 2016 besteedde 46 procent van de Britse consumenten geld aan Halloween – in totaal 350 miljoen euro, en dat bedrag zal naar verwachting in 2017 nog hoger liggen. (Bekijk foto’s van het jaarlijkse Withby Goth Festival in Engeland, dat in oktober wordt gehouden.)

Net als in de VS en Canada wonen er ook in het Verenigd Koninkrijk veel mensen met Keltische voorouders, uit een tijd waarin vroege versies van Halloween werden gevierd.

Demonen in Duitsland

Maar zelfs op plekken zonder Keltische roots verovert de snoeperige kant van Halloween de bevolking. Zo is het feest in Duitsland in de afgelopen 25 jaar spectaculair gegroeid, vooral onder jonge mensen.

Dit jaar overweegt achttien procent van de Duitsers om zich te verkleden, terwijl rond de 37 percent van de 18- tot 29-jarigen dat van plan is, volgens een opiniepeiling van YouGov.

Dieter Tschorn, consultant bij de Novelty Retailers Association, zei in 2013 in een interview met Der Spiegel dat hij zichzelf als “de vader van Halloween in Duitsland” beschouwde.

Toen de carnavalsvieringen in Duitsland in 1991 werden onderbroken door de Eerste Golfoorlog, besloot Tschorn zijn klanten te helpen om het verlies aan carnavalsinkomsten goed te maken. Geïnspireerd door de jaarlijkse Halloweenparty van het Amerikaanse leger in kasteel Frankenstein (dat dit jaar al voor de veertigste keer wordt gevierd), begon Tschorn jaarlijkse Oudejaarsberichten aan de pers te sturen waarin Halloween als hét nieuwe feest werd opgehemeld, wat tot de snelle verspreiding van het fenomeen in Duitsland leidde.

Halloween in Tokio

Aan de andere kant van de wereld doen de Japanners het op hun eigen manier. In plaats van langs de deuren te gaan om snoep op te halen of hun huizen te versieren, kiezen ze vaak een alter ego, een populair vertier in een land dat niet voor niets het ‘kostuumspel’ heeft uitgevonden. (Het verkleden in horrorkostuums is minder gebruikelijk in Japan.)

Wat ooit in het Tokyo Disney Resort begon, wordt nu overal in de stad gevierd. De jaarlijkse Haraiuku-Omotesando ‘Hello Halloween’ Pumpkin Parade trekt duizenden kinderen in Halloween-uitdossing. En volgens de BBC lokt de Halloweenparade in Kawasaki ruim 100.000 toeschouwers aan.

Nog meer pret voor volwassenen is te vinden in Shibuya, waar de opkomst van feestgangers zó hoog is geworden dat de politie de straten op de avonden op en rond Halloween voor het verkeer moet afsluiten.

In 2015 berichtte de Associated Press dat zo’n twintig miljoen Japanners aan Halloween deden en daarbij tussen de 145 en 215 miljoen euro besteedden.

Halloweenhaters

Hoe populair het feest ook is geworden, veel mensen zijn fel tegen het vieren van Halloween in hun land, hetzij om religieuze redenen, hetzij omdat ze bang zijn dat de eigen gebruiken door een oppermachtige cultuur worden overvleugeld.

Beide argumenten zijn te horen in Duitsland, waar 48 procent van de ondervraagden in een opiniepeiling van YouGov in 2017 meende dat het griezelfeest een Amerikaans importproduct is dat Duitse gebruiken verdringt. De 31e oktober is in Duitsland de ‘Dag van de Reformatie’, waarop het begin van Maarten Luthers protestantse Reformatie wordt herdacht.

“Er is zeker verzet tegen het idee van Halloween, vooral onder de ouderen,” zegt Rogers. “Zij zien het feest als het zoveelste voorbeeld van opdringerige Amerikaanse commercie.”

In Groot-Brittannië kunnen mensen een poster met daarop ‘Geen snoepgoed hier’ ophangen; vergelijkbare posters werden verspreid door de politie van Devon en Cornwall.

In Groot-Brittannië is men ook bang dat Halloween “Guy Fawkes Night of Bonfire Night, op 5 november, zal verdringen,” zegt Rogers. “Dat was een dag die ik met vuurwerk vierde en waarop een pop van Fawkes in een vreugdevuur werd verbrand.”

Met Guy Fawkes Night herdenken de Britten de ontdekking van een katholiek complot tegen het Parlement in 1605, maar de feestdag was eigenlijk al op z’n retour, merkt Rogers op.

“Daar zijn verschillende redenen voor. De brandweer was niet blij met al die vreugdevuren. En mensen begonnen een beetje gevoeliger te worden (...). Het verbranden van een katholiek valt niet goed in een samenleving die zich beroept op haar diversiteit.”

Ook Australië heeft een haat-liefdeverhouding met Halloween. Toen ABC News haar kijkers in 2013 naar hun mening over Halloween vroeg, kwamen er veel kritische reacties binnen. “Halloween is gewoon Amerikaanse commercie. Het heeft niets meer te maken met zijn historische oorsprong,” verklaarde een kijker tegenover de Australische omroep.

Halloween in de toekomst

Ondanks zulke opvattingen zullen het waarschijnlijk de jongeren zijn die het vieren van Halloween verder zullen verspreiden.

“Ik durf wel te stellen dat Halloween eigenlijk altijd een type feest voor jongeren is geweest,” zegt Rogers.

“Het idee dat we Halloween altijd associëren met kinderen die langs de huizen gaan om snoep op te halen, geeft maar een deel van de traditie weer, want dat gebruik kwam pas in de jaren vijftig in de Amerikaanse voorsteden opzetten. Voor die tijd was het meer een gewone feestdag voor jongeren.”

Dat is al op te maken uit het gedicht ‘Halloween’ van Robert Burns, vertelt Rogers, waarin een traditionele Halloween-avond van Schotse boeren in de late achttiende eeuw wordt beschreven: het zoeken van een partner, lol en kattenkwaad.

“Het ging om jonge mensen die bijeenkomen en een uitzinnige nacht beleven,” zo vat Rogers het samen.