Nepal is wereldkampioen tijgerbescherming geworden.

Het land maakte onlangs bekend 355 van de bedreigde katachtigen binnen de grenzen te hebben, wat bijna een verdrievoudiging ten opzichte van de naar schatting 121 dieren uit 2009.

Tijdens de Global Tiger Summit in 2010 in het Russische St. Petersburg zegden alle dertien landen waar tijgers voorkomen toe dat zij zouden streven naar een verdubbeling van het aantal dieren. Alleen Nepal heeft deze doelstelling behaald.

Het succes van het land is grotendeels te danken aan een ‘grote inzet van de regering’ op het gebied van tijgerbescherming en handhaving van strenge anti-stroperijmaatregelen, zegt Abishek Harihar. Hij is plaatsvervangend directeur van het tijgerprogramma van de dierenbeschermingsorganisatie Panthera, die Nepal hielp bij het recente onderzoek naar de populatie van Bengaalse tijgers in het land.

Aan het begin van de twintigste eeuw waren er meer dan 100.000 tijgers op aarde, maar volgens Panthera werd ruim negentig procent van hun leefgebied aangetast en ging verloren. Daarnaast leed de tijgerpopulatie ook onder de plezierjacht en stroperij vanwege de vacht en botten van de dieren. Deze laatste worden in China en andere delen van Azië gebruikt voor producten als onder meer ‘wijn’ van tijgerbotten. Door deze traditionele drank te nuttigen zou je de kracht van het dier krijgen. Inmiddels zijn er in Cambodja, Laos, Vietnam en het zuiden van China geen tijgers in het wild meer te vinden. (Lees over de jacht op Siberische tijgers vanwege hun lichaamsdelen.)

In Nepal staat er op het stropen van tijgers een celstraf van vijftien jaar en een boete van zo'n 10.000 euro, vertelt Harihar.

Sinds de jaren zeventig heeft Nepal vijf nationale parken opgericht, waarin het grootste deel van de tijgers leeft. Ze worden goed in de gaten gehouden door parkwachters en zelfs militairen. De bescherming van de tijgers heeft ook goed uitgepakt voor andere bedreigde dieren, zoals onder meer neushoorns, olifanten en schubdieren.

De gestegen tijgeraantallen zijn deels te danken aan verbeterde methoden om de dieren te monitoren (zoals bijvoorbeeld met cameravallen). Maar er is ook sprake van een daadwerkelijk populatiegroei, waarbij meer tijgers worden geboren, aldus Harihar. ‘Nepal is er veel beter in geslaagd zijn doelstellingen te behalen dan andere landen,’ zegt hij, maar ook in India, Bhutan en Thailand is de afgelopen jaren vooruitgang geboekt.

De Nepalese cijfers werden bekendgemaakt nadat de IUCN (International Union for the Conservation of Nature), de wereldwijde autoriteit op het gebied van bedreigde diersoorten, eerder aankondigde dat het aantal tijgers wereldwijd ‘stabiel of stijgend is.’ Volgens de meest recente schattingen leven er tussen de 3.726 en 5.578 tijgers in het wild. Dat is een stijging van veertig procent ten opzichte van de schatting uit 2015. De IUCN merkte daarbij wel op dat de toename voor een groot deel toe te schrijven was aan betere onderzoeksmethoden, en niet aan een stijging van het aantal bedreigde dieren zelf.

De toename van het aantal tijgers in Nepal heeft echter wel een prijs: volgens sommige critici gaat de nadruk op de populatiegroei van tijgers ten koste van de veiligheid van mensen die in hun omgeving leven. In de afgelopen jaren kwam het steeds vaker voor dat tijgers omwonenden van hun leefgebied aanvielen en dat ze zich tegoed deden aan vee. Overheidsinstanties en dierenbeschermers ‘hebben niet genoeg nagedacht over manieren om de veiligheid van deze omwonenden te waarborgen,’ stelt directeur Kumar Paudel van Greenhood Nepal, een in Kathmandu gevestigde non-profitorganisatie op het gebied van dierenbescherming.

‘Ik ben heel blij over de gestegen tijgeraantallen,’ zegt hij, ‘maar de prijs die daarvoor wordt betaald stemt me bedroefd.’

Toename van aanvallen door tijgers

Volgens bioloog Babu Ram Lamichhane van de Nepalese National Trust of Nature Conservation werden tussen juli 2021 en juli 2022 16 mensen gedood door tijgers in Chitwan National Park, het belangrijkste leefgebied van de katachtigen. In de vijf jaar daarvoor vonden er in totaal slechts tien aanvallen (en bijbehorende sterfgevallen) plaats in het park.

Onlangs viel een tijger een 41-jarige vrouw aan in het district Bardiya, in de buurt van een van de grootste leefgebieden van de tijgers. Het slachtoffer, dat bezig was hout te verzamelen, kwam er met verwondingen vanaf. Het incident leidde tot grote woede onder de plaatselijke bevolking, aldus de The Kathmandu Post. Mensen blokkeerden de hoofdweg en eisten betere bescherming tegen de dieren uit het park. Veiligheidstroepen die probeerden de demonstranten te verjagen gebruikten traangas en schoten zelfs met scherp, waardoor een dode en verschillende gewonden vielen.

De organisatie van Lamichhane concludeerde dat tijgers die mensen verwonden of doden meestal fysieke aandoeningen hebben of geen eigen territorium. Het zijn gestreste dieren die op zoek zijn naar gemakkelijke prooien. Door het toegenomen aantal tijgers zien sommige dieren zich gedwongen om in omliggende gebieden naar territorium te zoeken, waar de kans op ontmoetingen met mensen groter is.

Aanvallen op mensen kunnen naar zijn zeggen zoveel mogelijk worden voorkomen door deze dieren beter in de gaten te houden en door tijdig in te grijpen, bijvoorbeeld door de tijger te euthanaseren. Hij voegt daaraan toe dat het geen oplossing is om tijgers die mensen hebben aangevallen naar andere locaties te verplaatsen, omdat ze dan een gevaar zijn voor de bevolking daar.

De meeste mensen die in de buurt van de parken wonen, zijn nog steeds op de bossen aangewezen voor hun levensonderhoud, bijvoorbeeld voor hout als brandstof, vertelt Kanchan Thapa, die aan het hoofd staat van de programma’s voor wilde dieren van het Wereldnatuurfonds Nepal. Hij vindt dan ook dat de regering en andere partners op het gebied van dierenbescherming ernaar moeten streven om deze mensen alternatieven te bieden.

Bij de bekendmaking van de laatste wereldwijde tijgeraantallen riep de IUCN landen op om door te gaan met het uitbreiden en verbinden van beschermde gebieden, en daarnaast om samen te werken met de plaatselijke bevolking in en rond leefgebieden voor tijgers.

‘Het grootste probleem is de interactie tussen mensen en tijgers,’ aldus Paudel. Hij voegt daaraan toe dat overheden ‘moeten nadenken over de sociale kosten van dierenbescherming, en over de vraag hoe we die samen kunnen dragen.’

De National Geographic Society steunt Wildlife Watch, ons project op het gebied van onderzoeksjournalistiek dat zich richt op illegale praktijken rond en uitbuiting van wilde dieren. Lees hier meer verhalen van Wildlife Watch en stuur tips, feedback, en ideeën voor verhalen naar NGP.WildlifeWatch@natgeo.com. Lees meer over de non-profitmissie van de National Geographic Society op natgeo.com/impact.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com.