Meer dan zestig procent van alle meteorieten die op aarde zijn gevonden, liggen op Antarctica. Inmiddels gaat het om vijftigduizend exemplaren – en elk jaar komen daar zo’n duizend bij. Geen slechte vangst, zou je denken. Ware het niet dat nieuw onderzoek uitwijst dat klimaatverandering ons elk jaar ongeveer vijfduizend meteorieten door de neus boort.
Een onverwacht gevolg van klimaatverandering
Dat zit zo. Voor het onderzoek, dat werd gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change, ontwikkelden wetenschappers een model waarmee ze precies kunnen bepalen waar veel meteorieten zich bevinden. Dat model maakten ze door factoren als sneeuwbedekking, oppervlaktetemperaturen en de glijsnelheid van het ijs met elkaar te combineren. Vervolgens voerden ze simulaties uit onder verschillende opwarmingsscenario’s.
Wat blijkt? Wanneer het warmer wordt, zakken meteorieten vrijwel letterlijk door het ijs. ‘Een enigszins onverwacht gevolg van klimaatverandering,’ zegt cohoofdauteur Harry Zekollari, glacioloog aan de Vrije Universiteit Brussel. ‘De temperatuur bevindt zich hier onder het vriespunt. Desondanks zou je Antarctica kunnen zien als een soort archief van ons zonnestelsel.’
Hoe een meteorieten zinkt
Het merendeel van de Antarctische meteorieten wordt gevonden aan de voet van bergen of ontsluitingen, waar het ijs, dat normaal gesproken naar lager regionen glijdt, omhoog wordt gestuwd. Vervolgens blaast de harde wind de sneeuw van het ijs, dat op zijn beurt smelt of zelfs direct verdampt. Meteorieten die anders begraven zouden blijven, vinden zo hun weg naar de oppervlakte.
Maar daar kunnen ze ook zo weer verdwenen zijn. Wanneer de temperatuur ver onder het vriespunt ligt, kunnen de ruimterotsen zo veel zonnewarmte absorberen dat ze het ijs waar ze op liggen doen smelten, en erdoorheen zakken. Computersimulaties wijzen uit dat ongeveer een derde van de zichtbare meteorieten vóór het einde van deze eeuw op deze manier onder het ijs zal verdwijnen. Dit vertaalt zich naar het verdwijnen van ongeveer 80.000 tot 250.000 meteorieten.
Waarom zijn meteorieten zo belangrijk?
Waarom is dat zorgwekkend? Omdat meteorieten een schat aan informatie over ons zonnestelsel bevatten. Neem bijvoorbeeld meteoriet ALH 84001. Dit exemplaar is afkomstig van Mars en bevat mineralen die bewijzen dat de rode planeet miljarden jaren geleden warm en nat was.
En daar blijft het niet bij. Specifieke eigenschappen van de meteorieten op Antarctica – die door het koude en droge klimaat aldaar bijzonder goed bewaard blijven – wijzen uit dat de ruimterotsen ooit ijs hebben bevat. Door deze meteorieten te bestuderen kunnen wetenschappers mogelijk achterhalen hoe er miljarden jaren geleden watermoleculen op aarde zijn beland. Ons eigen prille begin is dus mogelijk op ijzig Antarctica te vinden. Nu maar hopen dat het het hoofd boven water houdt.
