Nanako Hama krijgt een hoop post: niet alleen van vrienden, maar ook van vreemden uit Tokio en heel Japan. Ze sturen haar enveloppen met plukken haar – kort, lang, geverfd, stijl, krullend – in de hoop dat Hama deze kan recyclen.

Met z’n allen gooien we namelijk een hoop haar weg. In kapperszaken in de VS en Canada gaat zo’n 31,5 ton haar per dag de prullenbak in, in Europa nog 7 keer zo veel. Voor donatie voor een pruik moet haar een bepaalde lengte hebben, waardoor het grootste deel belandt op stortplaatsen of verbrandingsovens. Maar wist je dat mensenhaar ook kan worden gerecycled? Dit zijn 3 manieren waarop jouw haar een tweede leven kan krijgen.

1. Olievlekken verwijderen

Hama woont in Tokio, maar maakt deel uit van de in San Francisco gevestigde non-profitorganisatie Matter of Trust (MoT). In 17 verschillende landen wordt haar van lokale salons en particulieren verzameld, en omgetoverd tot vierkante matten van zo’n 2,5 centimeter dik en ruim 80 centimeter breed. Deze worden vervolgens gebruikt om olievlekken mee op te ruimen.

Volgens Lisa Gautier, medeoprichter van MoT, is haar hier uitermate geschikt voor. ‘De beschermende buitenlaag van haar is ruw en heeft zogenaamde schubben,’ zegt Gautier. ‘Daar blijft de olie aan kleven.’ Ook bestaat haar voor 95 procent uit keratine, een vezelachtig eiwit dat ervoor zorgt dat haar olie kan absorberen. Meer nog zelfs dan polypropyleen, de plasticsoort die doorgaans wordt gebruikt om olievlekken mee op te ruimen.

De haarmatten van MoT werden al gebruikt bij grote olierampen, waaronder de ramp bij het boorplatform Deepwater Horizon in 2010. Later dit jaar zal Hama’s team de matten inzetten om de olie op te vangen van 300 lekkende putten op een verlaten olieveld in Niigata, een stad zo’n vier uur ten noorden van Tokio. Verder kunnen de matten onder meer worden gebruikt om te voorkomen dat motorolie regenwater verontreinigt of om bakolie te absorberen.

2. Planten laten groeien op haar

Gerecycled haar kan ook worden ingezet als meststof en mulchmateriaal. ‘Haar bevat veel eiwitten, en die hebben een relatief hoog stikstofgehalte,’ zegt ecoloog Stuart Weiss van Creekside Science, een onafhankelijk laboratorium in Californië. Elke haarstreng bestaat voor ongeveer 16 procent uit stikstof, een element dat cruciaal is voor plantengroei. Ter vergelijking: een hoop koeienmest bevat meestal tussen de 0,6 en 3 procent stikstof.

Haar geeft ook langzamere voedingsstoffen af dan commerciële mest. Dat is belangrijk om te voorkomen dat er overtollig stikstof terechtkomt in waterwegen, zegt Weiss. Bovendien wezen experimenten begin 2000 uit dat haar kon worden gebruikt bij het kweken van kruiden – zoals basilicum, salie en pepermunt – tuinbouwgewassen en en sierplanten.

Met zijn startup CutOff Recycle verkocht David Denis in 2023 ruim 2100 liter vloeibare meststof gemaakt van mensenhaar aan boeren in het noorden van Tanzania. De feedback van de boeren, die voornamelijk tomaten en bladgroenten zoals spinazie en amarant verbouwen, is zeer bemoedigend. ‘Het gewicht van hun tomaten is met 25 procent toegenomen en ook de totale opbrengst is verhoogd,’ zegt Denis.

3. Landschappen herstellen met haar

Haar dat overblijft na een knipbeurt kan ook worden ingezet bij het herstel van gedegradeerde landschappen. In Schotland hebben bewoners het restauratieproject Seawilding gestart, waarin wordt getest met het gebruik van mensenhaar bij het kweken van zeegras. Naar schatting is sinds 1936 maar liefst 44 procent van de zeegrasvelden in het Verenigd Koninkrijk verloren gegaan – een essentieel marien habitat en een enorme koolstofput.

In het park Presidio in San Francisco hebben Weiss en MoT op een oude parkeerplaats grassen als Stipa pulchra en gerst gezaaid onder viltballen van mensenhaar. Hoewel het experiment pas halverwege is, zijn de resultaten ‘spectaculair’, zegt Weiss. ‘Je kunt meteen zien welke planten de haarbehandeling hebben gehad.’ De grasbedekking in percelen met haar is 75 procent, terwijl de bedekking in percelen met stro minder dan 10 procent bedraagt.

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.