Als je midden in de zomer door een hooggelegen veengebied aan de westkust van Noord-Amerika wandelt, is de kans groot dat je de Triantha occidentalis ziet. Deze onopvallende plant heeft donkergroene stengels met witte bloemen.
Nu blijkt dat de Triantha occidentalis, die voorkomt van Alaska tot Californië, een geheim verborgen hield: de plant is een carnivoor.
Botanicus Qianshi Lin hoorde onlangs van een medestudent aan de University of British Columbia dat de plant structuren op de bloemstengel heeft die wel wat lijken op de kleverige vallen die andere vleesetende planten, zoals zonnedauw, gebruiken om insecten te vangen. Lin besloot daarop uit te zoeken of dat ook voor deze plant het geval is.
Uit Lins onderzoek blijkt dat de Triantha occidentalis, een plant die al meer dan een eeuw bekend is bij de wetenschap, inderdaad kleine insecten vangt en verteert. Volgens een onderzoek dat op 9 augustus is gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences, is maar liefst twee derde van de stikstof (een belangrijke voedingsstof) in de bladeren afkomstig van insecten.
‘Dergelijke planten hebben de rollen omgekeerd en eten zelf insecten. Dat is heel cool,’ zegt Lin, die nu postdoctoraal onderzoeker is aan de Universiteit van Toronto.
Voor dit onderzoek wisten wetenschappers al dat vleesetende planten elf keer zijn geëvolueerd in verschillende soorten planten. Lin zegt dat deze ontdekking op een twaalfde onafhankelijke evolutie van die eigenschap wijst.
Zeldzame carnivoren
Triantha occidentalis vertoont enige gelijkenis met zonnedauw. Dat geslacht omvat meer dan 150 planten die insecten vangen met behulp van kleverige en vaak felgekleurde haren. Wanneer een insect is gevangen, scheiden de planten enzymen uit waardoor het dier wordt verteerd en vloeibaar wordt en in zijn geheel kan worden opgezogen.
Maar deze moerasplanten behoren tot een familie van kleine kruidachtige vaste planten, Tofieldiaceae, waarbinnen geen vleeseters bekend zijn. Triantha occidentalis kent ook een zeer kort groeiseizoen. De plant loopt uit na het smelten van de sneeuw in mei, bloeit in juni en juli, produceert zaden en verwelkt in de vroege herfst. (Kom meer te weten over de fatale aantrekkingskracht van vleesetende planten.)
Net als Triantha occidentalis komen de meeste vleesetende planten voor op zonnige plaatsen met arme grond, waar het vermogen om insecten te verteren een voordeel is. Het ontwikkelen van structuren waarmee dieren kunnen worden gevangen en verslonden, kost echter veel energie. Slechts 0,2 procent van de bloeiende planten zou hiertoe in staat zijn.
Een van de redenen waarom de vleesetende plant volgens Lin over het hoofd werd gezien, is het feit dat de haartjes zeer klein zijn en alleen op de bloemstengel groeien. Dit komt bij geen enkele bekende vleesetende plant voor.
Lees ook: Deze spinnen geven hun kliekjes aan vleesetende planten
Botanici hebben vallen gevonden in de buurt van bloemen, maar niet uitsluitend op deze plek zoals bij deze soort het geval is. Dat verklaart Adam Cross, een ecoloog die deze planten bestudeert aan Curtin University in Australië en niet bij het essay betrokken was. Lin vertelt dat het contraproductief kan zijn om insecten te eten die als bestuivers dienst zouden kunnen doen. Maar uit het onderzoek blijkt dat deze moerasplant bijna uitsluitend kleine mieren en vliegen vangt en geen grotere bestuivers zoals bijen.
Andreas Fleischmann, wetenschapper bij Botanische Staatssammlung München, een Duits herbarium en onderzoekscentrum, zegt dat het simpelweg bestempelen van de plant als een ‘carnivoor’ te kort door de bocht is. Hij zegt dat we bij deze plant misschien beter kunnen spreken van ‘defensief doden’, omdat de plakkerige haren ook lijken te voorkomen dat insecten die geen bestuivers zijn de bloemen binnendringen.
‘Bij vleesetende planten is het belangrijkste criterium volgens mij niet zozeer of de planten insecten verteren, maar de wijze waarop ze prooien aantrekken,’ aldus Fleischmann, die niet bij het essay betrokken was. En hij is niet zeker dat de kleverige haren van de Triantha insecten aantrekken.
Bekijk de fotogalerij: 24x wonderlijke planten onder de microscoop
Het geheim van een plant onthuld
Bewijzen dat een plant een carnivoor is, is moeilijker dan het lijkt. Daartoe voedde Lin 150 fruitvliegen in gevangenschap met een medium dat stikstof-15 bevat. Dat is een stabiele isotoop van stikstof die een extra neutron bevat en kan worden gebruikt om de overdracht van voedingsstoffen van dieren naar planten te volgen.
Lin en zijn collega’s voerden de fruitvliegen vervolgens aan 25 wilde Triantha occidentalis-planten die in een veengebied in Brits Columbia groeiden. De insecten werden daarbij op de bloemstengels geplaatst. Na enkele weken werden de planten geoogst en werd hun chemie geanalyseerd. De resultaten wezen uit dat stikstof-15 in de bladeren zat. Dat is een bewijs dat de voedingsstoffen van de vliegen zijn opgenomen en in de plant zijn verwerkt. Om precies te zijn was 64 procent van de stikstof in de planten afkomstig van de vliegjes. (Zo eten vleesetende planten salamanders.)
De onderzoekers onderzochten ook de kleverige haren en ontdekten dat deze fosfatase uitscheiden. Dat is een enzym dat in andere vleesetende planten wordt aangetroffen en helpt bij de afbraak van weefsel en de afgifte van fosfor, een andere belangrijke voedingsstof voor planten.
De ontdekking toont aan dat plantenwetenschappers nog veel moeten ontdekken, zelfs over soorten die al bekend zijn.
‘We hebben meer oplettende botanici in het veld nodig om dergelijke mysterieuze vleeseters te ontdekken,’ zegt Hoe-Han Goh, een plantenwetenschapper aan National University Malaysia die niet bij het essay betrokken was.
Lin is het daarmee eens. ‘Dit is een teken dat er meer vleesetende planten zijn die wachten om gevonden te worden.’
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
