Onlangs werden er meer dan tienduizend bezoekers uit het Yellowstone National Park in Amerika geëvacueerd na plotselinge, heftige overstromingen. Wegen en bruggen spoelden weg, rioolpijpen braken en de zogenaamde ‘gateway communities’, de dorpjes rond het park, werden onbereikbaar via de weg. Yellowstone blijft voorlopig dicht en de noordelijke toegang gaat dit seizoen vermoedelijk ook niet meer open.
Hoewel wetenschappers en beheerders werden overvallen door de heftigheid van de overstromingen, die niet eerder voorkwamen in de honderd jaar dat er gegevens worden bijgehouden, zien ze gelijkenissen met de voorspellingen die ze deden op basis van gegevens. Ze hadden alleen niet gedacht dat het dit jaar al zou gebeuren.
‘Als wetenschapper zeg ik: dit komt volledig overeen met wat we konden verwachten,’ zegt paleoklimatoloog Cathy Whitlock, die bovendien een van de hoofdauteurs was van het Greater Yellowstone Climate Assessment, het eerste rapport in zijn soort over een heel ecosysteem. ‘Als mens zeg ik: ik ben me rot geschrokken.’
Hoewel er meer onderzoek nodig is om met zekerheid te kunnen zeggen of klimaatverandering bijdraagt aan de heftigheid van deze overstromingen, voorspelt het Greater Yellowstone Climate Assessment uit 2021 grote veranderingen in de neerslag in het park, zoals wanneer daar sprake van is en welke vorm deze aanneemt. De wetenschappers verwachten in het voorjaar meer regen en in de winter minder sneeuw. Daarnaast voorspelt het onderzoek ook meer jaarlijkse neerslag in het Yellowstone National Park.
In het onderzoek werden ook al veranderingen waargenomen. Sinds 1950 is de neerslag in de lente al toegenomen met 17 percent in april en met 23 procent in mei. En ondanks het feit dat er gedurende het hele jaar meer neerslag is, is de hoeveelheid sneeuw afgenomen. Dat betekent dat er in de zomer niet meer alleen smeltwater geleidelijk de valleien instroomt, maar dat er een samenloop is van smeltende sneeuw en regen, wat een grotere kans oplevert op gevaarlijke situaties als de recente overstroming.
Een veranderend klimaat heeft invloed op het landschap
In de loop van de veelbewogen geologische geschiedenis van het gebied hebben klimaatverandering en extreme overstromingen het landschap rond Yellowstone vormgegeven. En ook nu nog is in het westelijke deel van de Verenigde Staten sprake van natuurlijke veranderingen. Zo viel vorig jaar juni de minste neerslag ooit in het Yellowstone National Park.
Ann Rodman, manager geographic information systems van het Yellowstone National Park, houdt zich bezig met de plannen voor aanpassing aan het klimaat. Zij ging ervan uit dat deze zomer net zo droog zou worden als vorig jaar. Nog maar twee maanden geleden berekende zij dat de kans op overstromingen in het park vijf procent was. En toen deed zich eind mei in de bergen een grote sneeuwstorm voor, na een lente die al koel en nat was geweest.
Ze rekende er echter nog steeds op dat dit extra vocht in de bergen zou verdampen op het moment dat de warme maanden zouden beginnen.
Medio juni zorgde de straalstroom echter voor uitzonderlijk natte omstandigheden, waarbij regen viel op de extreme hoeveelheid sneeuw in de bergen. Door de hoge temperaturen smolt de sneeuwlaag extra snel. En doordat de temperatuur oploopt, komen dergelijke regen-op-sneeuw-situaties volgens de voorspellingen steeds vaker voor op grotere hoogten in het westen van Noord-Amerika, terwijl een geringer sneeuwdek ervoor zorgt dat deze situaties in lagergelegen gebieden juist minder vaak voorkomen.
Hoofdopzichter Cam Sholly van Yellowstone zei tijdens een persconferentie dat deskundigen hem hadden laten weten dat de overstroming een verschijnsel zou kunnen zijn dat eens in de duizend jaar voorkomt. In de jaren negentig werd een van de grootste stroomsnelheden van de rivier Yellowstone gemeten. Dat was toen zo'n 900.000 liter per seconde. Tijdens de recente overstroming werden stroomsnelheden van zo’n 1.500.000 liter per seconde gemeten.
‘Ik had geen rekening gehouden met wat er onlangs gebeurde,’ aldus Rodman. De hoeveelheid neerslag die in juni is gevallen is inmiddels 400 procent meer dan gemiddeld in de delen van de staten Montana en Wyoming waar Yellowstone in ligt. ‘We hadden regenbuien die dag en nacht duurden en het waren echte stortbuien. Dat soort regen zijn we hier helemaal niet gewend.’ In de afgelopen periode zag ze op een dag vanuit haar woning in Gardiner, vlakbij de noordelijke ingang van Yellowstone, hoe de huizen van medewerkers van het park werden meegenomen door de rivier Yellowstone.
Hoewel de recente overstromingen overeenkomen met wat Rodman en anderen verwachtten op basis van langetermijnvoorspellingen voor het klimaat, zijn ze wel verrassend, aangezien ze eerder deze maand nog aanbood om met mensen te spreken over ernstige droogte en bosbranden.
‘We erkennen dat we dit niet konden zien aankomen,’ aldus Rodman. ‘Dus wat moeten we hiervan leren en waar moeten we in de toekomst rekening mee houden?’
Op het ergste voorbereiden
Die toenemende noodzaak om in te kunnen spelen op snel wijzigende omstandigheden is de reden dat Yellowstone National Park en de National Park Service verschillende scenario’s klaar willen hebben liggen terwijl het klimaat verandert. Bruce Stein, de hoofdwetenschapper van de National Wildlife Federation, werkte samen met de Park Service aan een klimaatplanningrapport uit 2021. Naar zijn zeggen loopt de organisatie ‘op de troepen vooruit’ ten opzichte van andere federale agentschappen.
Zie ook: Exclusief: ‘Beer neemt bad’ gezien op camera in Yellowstone | National Geographic
Maar ook hij zag dit niet aankomen. Enkele jaren geleden leidde hij medewerkers van het Yellowstone National Park op om klimaatplannen te maken. Ze richtten zich daarbij op de elementen die bezoekers naar Yellowstone lokken, zoals de bizons en de wolven. Dat er wegen, bruggen en woningen zouden worden weggespoeld was niet iets waar ze van uitgingen.
‘Zelfs als we ons best doen om rekening te houden met wat er mogelijk kan gebeuren, kunnen we nog verrast worden,’ aldus Stein. ‘Naar mijn mening is de overstroming in Yellowstone daar een typisch voorbeeld van.’
‘Er beginnen zich dit soort onverwachte scenario’s voor te doen, die vaak ook ongunstiger zijn dan het meest ongunstige scenario.’
Door de recente overstromingen horen Yellowstone National Park en enkele kleinere plaatsen in het zuidwesten van de staat Montana nu bij de gemeenschappen die gedwongen worden om opnieuw na te denken over hun infrastructuur, als ze willen voorkomen dat ze die opnieuw moeten aanleggen na de volgende overstroming.
Lees ook: Jacht op Yellowstone-grizzly's toegestaan | National Geographic
‘Het is overduidelijk dat onze infrastructuur niet is aangepast aan de klimaatverandering,’ zegt Whitlock. ‘Het feit dat deze wegen worden verwoest en dat er enorme aardverschuivingen zijn en huizen worden weggespoeld, maakt overduidelijk dat we niet genoeg nadenken over de gevolgen van klimaatverandering bij de inrichting van gebieden en de ontwikkeling van infrastructuur. Dat moeten we beter gaan doen. Want dat zijn de kosten en dat is waar zich tragedies voordoen.’
De weg naar de toekomst
Yellowstone National Park houdt al rekening met het klimaat bij de plannen voor de inmiddels weggespoelde noordelijke toegangsweg. Daarover reden bezoekers acht kilometer vanaf de populaire noordingang bij Gardiner naar het hoofdgebouw van het park in Mammoth Hot Springs. De hoofdopzichter van het park kondigde tijdens de persconferentie veranderingen aan en zei dat de weg niet op dezelfde locatie opnieuw zal worden aangelegd.
‘Dat is in mijn ogen slim, zo kijk je vooruit,’ aldus Rodman. ‘De hoofdopzichter is zich er zeer van bewust dat er bij de planning van infrastructuurprojecten rekening moet worden gehouden met mogelijke gevolgen van klimaatverandering. De recente gebeurtenissen onderstrepen volgens mij nog eens hoe groot die gevolgen kunnen zijn.’
Denali National Park in Alaska heeft eveneens te kampen met afgesloten wegen door het smeltende permafrost en is ook op zoek naar alternatieven voor het repareren van wegen, zoals het aanleggen van een brug over de aardverschuiving of het omleggen van de weg.
Rodman en haar collega’s worstelen bij het maken van plannen met het oog op het klimaat dagelijks met dergelijke vragen. ‘Het beïnvloedt alles, dus hoe ga je op een verstandige manier om met de beperkte middelen? Wat levert het meeste effect op en is een echte verbetering?’
Voor de miljoenen mensen die van nationale parken en van Yellowstone houden, en voor de mensen die in de regio wonen of die hun plannen voor de zomer in het water zien vallen, kunnen dergelijke onverwachte gebeurtenissen een soort verdriet of misschien boosheid opleveren.
Stein raadt mensen aan om het onverwachte te omarmen, ondanks het feit dat het misschien pijn doet en moeilijk is om te zien hoe favoriete plekken plotseling en soms heftig veranderen.
Zie ook: De grizzlyberen in Yellowstone National Park | National Geographic
‘Wanneer je echt wil begrijpen wat een nationaal natuurpark is, en daar echt van wilt leren houden, moet je accepteren dat er altijd veranderingen plaats zullen vinden,’ zegt hij.
‘En nu gaat dat natuurlijk wel in een heel hoog tempo. Wat het moeilijk maakt, is dat zoveel van dergelijke snelle veranderingen te maken hebben met klimaateffecten die door de mens veroorzaakt zijn.’
Dit artikel werd oorspornkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
