Urban exploring (urbex) is het betreden en fotograferen van oude, vervallen gebouwen en wordt steeds populairder. Dat is ook twee van mijn vriendinnen niet ontgaan. In de zomervakantie van 2024 trokken ze samen in een campervan door Europa, op zoek naar – soms angstaanjagende – verlaten plekken in België, Kroatië en meer.
Toen ik een van hen vroeg wat haar het meest was bijgebleven, antwoordde ze resoluut: Kupari, een voormalige populaire badplaats aan de Kroatische kust. Het dorp is nog altijd bewoond, maar de ooit zo prestigieuze hotels aan het Plaza Kupari – een minder bekend strand in Kroatië – staan er tegenwoordig verloren bij. Wat is er gebeurd? Een inkijkje in de geschiedenis van de 7 verlaten hotels van Kupari.
Geschiedenis van de verlaten hotels van Kupari
Kupari, gelegen in het zuidelijke puntje van Kroatië, is begin twintigste eeuw niet veel meer dan een dorpje met een steenfabriek. In 1911 kopen de Tsjechische ondernemers Jaroslav Fencl en Jan Máša het stuk land met fabriek op, met het idee om van Kupari een toeristische trekpleister te maken aan de Adriatische Zee.
Vijf jaar later richten ze de Dubrovnik spa- en hotelvennootschap op. Maar het duurt nog enkele jaren voordat Kupari echt tot leven komt: Europa is in die tijd verwikkeld in de Eerste Wereldoorlog. Niet veel later valt Oostenrijk-Hongarije, waartoe ook Tsjechië en Kroatië behoren, uiteen. In 1921 – in de nieuw uitgeroepen Staat van Slovenen, Kroaten en Serven – opent de vennootschap het eerste hotel in Kupari: Strand, dat is gevestigd in een gerenoveerd fabriekspand.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
In 1923 komt daar Hotel Grand bij, ontworpen door de befaamde architect Jiří Stibral. In de loop van de tijd verrijzen naast het hotel allerlei bijgebouwen. Op het hoogtepunt in 1938 telt het complex 333 kamers en 2 stranden, waarmee Grand zich het grootste hotel in de omgeving van Dubrovnik mag noemen. De Tsjechoslowaakse staat besluit te investeren in het Kroatische oord: in 1927 bezitten ministers een derde van de aandelen, de rest is in handen van prominente Tsjechen zoals de zakenman Tomáš Baťa.
Verwoest door oorlog
Voor Tsjechoslowaakse toeristen ligt Kupari echter niet bepaald om de hoek. Vanuit Praag doet men er destijds bijna 40 uur over per trein, stoomschip en auto om het resort te bereiken. Dat maakt Kupari als vakantiebestemming des te exclusiever.
Vanaf de jaren zestig bestaat het resort uit 7 toonaangevende hotels – de Grand, Goričina I, Goričina II, Kupari, Pelegrin, Mladost en Galeb – die zijn voorzien van zwembaden, tennisbanen, een Frans restaurant en allerlei andere luxe. Nadat de Joegoslavische leider Tito kenbaar maakt dat hij Kupari het ideale vakantieresort vindt, wint het Kroatische oord alleen maar aan populariteit. Naast toeristen verblijven hier ook veel militairen van het Joegoslavisch Volksleger (ook de JNA genoemd) en hun families.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
In 1992 komt er een einde aan de vakantiepret. Als gevolg van de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog moeten de hotels van Kupari worden ontruimd. Alleen Kroatische militairen blijven achter om het resort te beschermen tegen aanvallen van de JNA en Kroatische Serven. Maar tevergeefs: de hotels worden doorzeefd met kogels en verwoest door fosforbommen. Wanneer de Kroatische strijdkrachten in mei 1992 terugkeren in Kupari, verkeert het resort in slechte staat.
Hoe kom je in Kupari?
Tegenwoordig vormen de vervallen hotels van Kupari een populaire urbexlocatie in Kroatië. Vanuit Dubrovnik is het nog geen 10 kilometer rijden naar het strand van Kupari, waar je je auto kwijt kunt in de buurt van de hotels. Ook kun je vanuit Dubrovnik de bus pakken naar Kupari: lijn 10 richting Cavtat.
Hoewel er ooit plannen zijn gemaakt het resort van Kupari plat te gooien (behalve Hotel Grand, dat zou worden opgeknapt), zijn deze tot op de dag van vandaag niet uitgevoerd. Voorlopig prijken de hotels nog altijd aan de kust als stille getuigen van de Kroatische geschiedenis.
Op zoek naar meer urbexlocaties? Bezoek ook deze spookdorpen in Frankrijk en Duitsland.
