Het ontdekken van verlaten plekken – ook wel urban exploring (urbex) genoemd – is hip en happening. Zo kun je in Duitsland volledige spookdorpen bezoeken en lopen de rillingen over je lijf op deze verlaten plekken in België. In Nederland zijn de opties echter een stuk beperkter: de meeste vervallen gebouwen krijgen al snel een nieuwe bestemming of moeten wijken voor nieuwbouw.
Bovendien is het zonder toestemming betreden van andermans terrein bij wet verboden. Toch zijn er in Nederland toffe locaties die een tweede leven doormaken, maar nog altijd vervallen aandoen. Dit zijn de 4 bijzonderste.
1. NDSM-werf, Amsterdam
In de afgelopen jaren heeft de NDSM-werf in Amsterdam-Noord de nodige bekendheid verworven. Nadat de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij failliet was verklaard, veranderde de scheepswerf in een soort spookdorp met enorme, leegstaande loodsen. Maar daar kwam begin deze eeuw verandering in.
Leestip: Op bezoek in Doel, het Belgische spookdorp dat geen spookdorp is
Tegenwoordig staat de NDSM-werf bekend als culturele vrijplaats, vooral voor kunstenaars en ambachtslieden. Op de NDSM is veel streetart te zien (bezoek ook het STRAAT Museum).
Daarnaast worden er diverse festivals en kunstworkshops georganiseerd. Eén keer per maand kun je hier naar de IJ-Hallen, de grootste tweedehandsmarkt van Europa. Een deel van de kraampjes staat (meestal in de winter) in de oude loods, die met zijn vervallen look en hippe restaurant veel indruk maakt.
2. Land van Ooit, Drunen
‘Tot ooit!’ riep Land van Ooit-mascotte Kloontje het Reuzenkind terwijl ze uitbundig naar me zwaaide vanaf het televisiescherm. Ik was er heilig van overtuigd dat ik haar ooit in levenden lijve zou ontmoeten, tot in 2007 bleek dat ze een loze belofte had gemaakt. Het pretpark in Drunen sloot de deuren voorgoed en raakte sterk in verval.
Leestip: Vogelsang, een geheime Sovjetspookstad onder de rook van Berlijn
In 2015 gingen beelden van het verlaten Land van Ooit het internet over. Inmiddels zijn er op het landgoed van de gemeente Heusden nog maar een paar herinneringen te vinden aan het pretpark: het – niet meer roze – kasteel, een paar muurtjes en de verzopen soldaatjes van Napoleon (zie afbeelding hieronder). Het natuurgebied, nu de Poort van Heusden genoemd, leent zich met zijn nieuw aangelegde paden goed voor een leuke wandeling.
3. Radio Kootwijk, Veluwe
Wanneer je gaat wandelen op de Veluwe is het de moeite waard om langs Radio Kootwijk te lopen, een oud zendstation dat begin twintigste eeuw een belangrijke verbinding vormde tussen Nederland en zijn voormalige koloniën, zoals Nederlands-Indië. Door de ontwikkeling van nieuwe technieken werd het zendstation echter steeds minder belangrijk: in 1980 werd de laatste zendmast met de grond gelijkgemaakt.
Leestip: Kolmanskop, een spookdorp in Namibië gehuld in zand
Een groot deel van het terrein werd overgedragen aan Staatsbosbeheer, dat het hekwerk verwijderde en Radio Kootwijk toegankelijk maakte voor wandelaars en fietsers. In het hoofdgebouw, dat zich kenmerkt door zijn art-decostijl, zijn diverse films opgenomen en worden evenementen gehouden. Ook kun je in Radio Kootwijk een rondleiding volgen.
4. Zwemparadijs Tropicana (Rotterdam)
Het is onmogelijk om na te gaan hoe vaak ik van de glijbanen in dit tropisch zwembad ben gegleden. In 1987 begon Center Parcs aan de bouw van Tropicana, waar mijn familie en ik in het begin van deze eeuw flink wat tijd doorbrachten. Maar na een aantal incidenten bleek dat Tropicana op veel punten tekortschoot. In 2011 werd het failliet verklaard.
Leestip: Gewapend beton: de vervallen raketbases van Oost-Europa
Inmiddels heeft het voormalige zwemparadijs een nieuwe bestemming gevonden: in 2015 vestigde zich hier BlueCity, waar 55 ondernemers werken aan een circulaire economie in Rotterdam en omstreken. Zo worden oesterzwammen gekweekt op koffiedik van de – in de wildwaterbaan gevestigde – bar en worden in de oude zwembadkelder biertjes gebrouwen van lokale en restproducten. En het leuke is: het zwembad ziet er nog uit zoals vroeger, maar dan zonder water.
Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!
