Voor me doemt een stadje op, het nieuwe Oradour-sur-Glane in Frankrijk. Het oude is na een massaslachting in de Tweede Wereldoorlog verlaten en als monument bewaard gebleven. Je kunt het nog wel (gratis) bezoeken.
Ik zet mijn auto op de parkeerplaats en begeef me richting het bezoekerscentrum. Vanaf daar loop ik via een tunnel het Franse spookdorp in. Enorme fotowanden aan weerszijden van het pad laten zien wat dit dorp allemaal heeft moeten doorstaan.
Het verhaal achter Oradour-sur-Glane
Het begint allemaal op 10 juni 1944. Het Duitse leger heeft vier dagen eerder een grote nederlaag geleden: D-day. Een van de opdrachten van de Das Reich-divisie om de controle over Frankrijk weer terug te pakken, is het verwoesten van Oradour-sur-Glane en het uitmoorden van de inwoners. Oradour-sur-Glane wordt niet alleen bewoond door Fransen, maar ook door vluchtelingen uit Spanje en Joden uit andere delen van Frankrijk.
Zonder dat de dorpelingen het weten, worden ze omsingeld. Duitse soldaten staan op strategische plekken om te verhinderen dat inwoners kunnen vluchten. Ze escorteren iedereen naar hetzelfde pleintje. Eenmaal daar worden de mannen gescheiden van de vrouwen en kinderen. Mannen worden naar schuren geleid, vrouwen en kinderen naar de kerk.
Hoewel er aanvankelijk verwarring heerst over wat de Duitsers precies komen doen, worden hun intenties duidelijk wanneer ze hun mitrailleurs trekken. Granaten vliegen de schuren en de kerk in. Wie vlucht, krijgt de kogel. Tot slot branden de Duitsers het dorp plat.
Wie overleefde het bloedbad van Oradour-sur-Glane?
In één dag verloor bijna de helft van de inwoners van Oradour-sur-Glane het leven. Bij een volkstelling in 1936 werden er 1574 inwoners geteld. Op 10 juni 1944 verloren naar schatting 643 mensen het leven, onder wie ook vluchtelingen en kinderen. Dat er toch mensen wisten te ontkomen, kwam doordat sommigen elders aan het werk waren of net buiten het afgezette gebied woonden.
Van de 643 slachtoffers waren er 260 minderjarig, 68 van hen zelfs jonger dan 6 jaar. Dat is moeilijk te bevatten, totdat je oog in oog staat met een verroeste kinderwagen waar de kogelgaten nog inzitten. Deze is te zien in het museum in het bezoekerscentrum.
Slechts 7 dorpsbewoners overleven het bloedbad van Oradour-sur-Glane: 6 mannen en 1 vrouw. Robert Hébras (1925-2023) weet uit de schuur te ontsnappen waar hij met zo’n 60 anderen zit opgesloten. Hij is de langstlevende ooggetuige en sterft op 97-jarige leeftijd.
Een bezoek aan Oradour-sur-Glane
Vanaf de eerste stap in Oradour-sur-Glane is het duidelijk dat hier iets vreselijks is gebeurd. Geen huis staat meer overeind. Op de gevels zijn bordjes bevestigd met de namen van de mensen die er woonden. Ik passeer het huis van mevrouw Reignier, de lokale tandarts. Ik wandel verder door het dorp en zie de schuur van waaruit Hébras wist te ontsnappen.
Wanneer ik aankom bij de kerk word ik overvallen door een gevoel van ongemak. De wetenschap dat hier ruim 400 vrouwen en kinderen werden opgesloten en doorzeefd met kogels, wekt een vlaag van misselijkheid op. Wanneer ik langs een prachtige oude boom loop, weet een Fransman die ik er tegenkom het leed poëtisch te verwoorden: ‘Die heeft alles gezien.’
Leestip: Deze 5 vrouwelijke spionnen waren van onschatbare waarde in de Tweede Wereldoorlog
Het is een vreemde gewaarwording om in een woonplaats te zijn die nog steeds stads aanvoelt, maar dat in geen enkel opzicht meer is. De doktersauto staat nog steeds voor de deur, zij het compleet uitgebrand. De weegschaal in de slagerswinkel staat nog op zijn plek, maar de klanten zijn allang begraven. Het hek voor de school is open, maar het gelach van spelende kinderen ontbreekt.
Na enkele uren door het dorp te hebben rondgedwaald, loop ik via de fotowand weer terug naar mijn auto. De bewoonde wereld in.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
