Ruim 75 miljoen jaar geleden leefde en stierf een plantenetende en gepantserde dinosauriër op een continent genaamd Laramidia, dat sindsdien is verdwenen. Nu zijn de fossiele resten van het reptiel in het zuiden van Utah gevonden, in een van de nationale beschermde natuurgebieden die de regering-Trump in omvang wil terugbrengen.
In een wetenschappelijk artikel dat vorige week in het tijdschrift PeerJ werd gepubliceerd, noemden paleontologen de nieuwe soort, die tot de groep van de Ankylosauridae behoort, Akainacephalus johnsoni(‘Johnsons doornenkop’). De fossiele resten werden ontdekt in het Grand Staircase-Escalante National Monument in Utah en bestaan uit een schedel en delen van het skelet, waaronder de staartknuppel. Het opmerkelijkste kenmerk van deze dinosauriër zijn de beenknobbels op de schedel, die doen denken aan piramiden.
De dinosauriër leefde en stierf op een continent dat niet langer bestaat. In die periode werd Noord-Amerika door een zeestraat in tweeën gesplitst en vormde het westen van het continent een afzonderlijke landmassa genaamd Laramidia. Het subtropische continent deed denken aan de huidige staat Mississippi: zompig, met een weelderige vegetatie en doorspekt met een wirwar van rivieren en stromen.
Akainacephalus johnsonileefde in het zuiden van Laramidia en lijkt meer verwant te zijn geweest aan de Ankylosauridae die in Azië zijn gevonden dan aan die in het noorden van Laramidia. In dat geval zijn de Ankylosauridae waarschijnlijk meerdere keren vanuit Azië tot in Laramidia doorgedrongen, waarna ze zich over het nu verdwenen continent verspreidden en verschillende populaties in het noorden en het zuiden vormden.
De onderzoekers maakten van de publicatie van de ontdekking gebruik om het harde werk van de preparateurs te prijzen, die de gefossiliseerde beenderen met eindeloos veel geduld uit het omringende gesteente bevrijden. De soortnaam van het reptiel is een eerbetoon aan Randy Johnson, een vrijwilliger-preparateur die is verbonden aan het Natural History Museum of Utah en die duizenden uren besteedde aan het schoonmaken en blootleggen van de schedel en de onderkaak van de dinosauriër.
“Pas toen de fossielen terugkwamen naar het museum en Randy Johnson de schedel prepareerde, beseften we dat het om een echt unieke soort ging,” schrijft Jelle Wiersma, medeauteur van de nieuwe studie en promovendus aan de James Cook University, in een e-mail.
Inkrimping van land vol fossielen
De vondst richt de aandacht op de rijke fossielenlagen in de beschermde gebieden van zuidelijk Utah, met name Grand Staircase-Escalante en Bears Ears, hoewel de regering-Trump van plan is de omvang van beide gebieden met respectievelijk 46 en 85 procent terug te brengen. Nooit eerder werd de bescherming van federaal land ongedaan gemaakt.
De vindplaats waar Akainacephalus werd ontdekt, ligt nog binnen het gebied dat zou overblijven als de plannen van de regering-Trump doorgaan. Maar oudere gesteentelagen in de buurt, waar fossielen van zeereptielen en gehoornde dinosauriërs zijn gevonden, zouden buiten de nieuwe grenzen vallen.
Het uitgestrekte gebied waar Akainacephalus is gevonden, wordt het Kaiparowits Plateau genoemd en is het middelpunt van getouwtrek tussen paleontologen en mijnbouwbedrijven. Het ruim vierduizend vierkante kilometer grote gebied omvat namelijk rijke fossielenlagen én zo’n 62 miljard ton steenkool. Wetenschappers vrezen dat onvervangbare fossielen verloren zullen gaan nog voordat ze worden herkend, als dit gebied onder minder strenge beschermingswetten komt te vallen.
“De vondst van Akainacephalus johnsoni in Grand Staircase-Escalante laat zien hoe belangrijk het is dat we deze paleontologische schatten beschermen, zowel voor wetenschappers als voor het bredere publiek,” zegt Wiersma. “De burgers van de VS en de rest van de wereld hebben het recht om meer te weten te komen over de vondst en het belang van deze nieuwe fossielen en de kennis die ze opleveren.”
Naar aanleiding van de inkrimping van het monument heeft de Society of Vertebrate Paleontology in december 2017 de regering-Trump voor de rechter gedaagd. De aanklacht van de vereniging is inmiddels samengevoegd met die van milieugroepen en plaatselijke indianenstammen. Deze gezamenlijke rechtszaak is nu in behandeling.
Dit verhaal werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com.
