In de zoektocht naar buitenaards leven richten wetenschappers hun telescopen niet alleen op onze nabije buren Mars en Venus, maar kijken ze ook voorbij de grenzen van ons zonnestelsel. In de afgelopen vijftien jaar ontdekten NASA-ruimtetelescopen Kepler en TESS duizenden exoplaneten. Dat zijn alle planeten die zich buiten ons eigen zonnestelsel bevinden. In 2016 werd Proxima Centauri b aan die lijst toegevoegd. Een ontdekking die ons weleens een stap dichter bij het vinden van buitenaards leven zou kunnen brengen. Hoe zit dat?
Zo werd Proxima Centauri b ontdekt
Even terug naar 2016. Astronomen vermoedden al een tijdje dat er een mogelijk leefbare planeet rondom de rode dwergster Proxima Centauri in het sterrensysteem Alpha Centauri draait. Concreet bewijs ontbrak alleen nog. Na een paar jaar zoeken vond een onderzoeksteam onder leiding van Guillem Anglada-Escudé van de Queen Mary University of London duidelijke tekenen die het bestaan van deze exoplaneet bevestigden.
De wetenschappers konden de locatie van Proxima Centauri b vaststellen aan de hand van de zogenoemde wiebeltechniek. Wanneer een planeet in een baan rond haar ster draait, wordt er aan de planeet getrokken door de zwaartekracht. Hierdoor wiebelt het hemellichaam heen en weer en was de exoplaneet zichtbaar op de apparatuur van de onderzoekers.
Dit weten we tot nu toe over Proxima Centauri b
In het onderzoeksrapport waarin de ontdekking werd aangekondigd, kon het team direct ook wat details over deze nieuwe buurplaneet onthullen. Proxima Centauri b is ongeveer 1,3 keer zo groot als de aarde. De jaren duren op de exoplaneet wel een stuk korter. Proxima b draait in 11,2 dagen rond haar ster.
Ligt Proxima Centauri b in de leefbare zone van haar ster?
Proxima Centauri b draait een stuk dichter om haar ster dan de aarde rond de zon cirkelt. Je zou denken dat het op de planeet dan bloedheet is. Dat valt mee. De ster Proxima Centauri is een stuk koeler dan de zon. Daardoor ligt Proxima Centauri b wel in de leefbare zone van de ster. Dit is het gebied waarin de temperatuur niet te warm én niet te koud is, waardoor water in vloeibare vorm aanwezig kan zijn op de planeet.
Of dat ook écht zo is, weten we nog niet. En even naar de exoplaneet vliegen om zelf een kijkje te nemen, zit er voorlopig niet in. De planeet ligt op ruim vier lichtjaar van ons vandaan. NASA’s Voyager 1, de eerste ruimtesonde die ooit buiten ons zonnestelsel vloog, zou 75.000 jaar over deze reis doen.
Zonnevlammen bedreigen leven op deze exoplaneet
Water is een belangrijke bouwsteen voor leven. Dat Proxima Centauri b in de leefbare zone ligt, is dus interessant nieuws. Maar er zijn ook signalen dat de planeet helemaal niet zo’n vriendelijke omgeving zou zijn voor levende organismen. Vooral de zonnevlammen op de ster Proxima Centauri vormen een bedreiging.
Wetenschappers van de University of Colorado (VS) ontdekten in 2019 een grote zonnevlam op de ster. Deze explosie zou volgens het onderzoeksteam zoveel UV-straling uitzenden dat leven zoals wij dat kennen op de planeten rondom Proxima Centauri niet mogelijk is.
Maar ook onze zon zendt UV-straling uit en toch houden wij het tot nu toe prima uit op onze aardbol. Dat komt deels doordat de aarde een stuk verder van de zon afstaat, waardoor minder UV-straling onze planeet bereikt. Daarnaast heeft de aarde een atmosfeer met ozonlaag die ons tegen de straling van de zon beschermt.
Beschermt een atmosfeer het leven op Proxima b?
Heeft Proxima b ook zo’n beschermende laag? Dat is nog niet duidelijk. Maar de kans is groot dat als de planeet ooit een atmosfeer had, die inmiddels vernietigd is door de UV-straling van haar ster. Dit schreef een groep onderzoekers van NASA in 2017 in The Astrophyscial Journal Letters.
Kunnen we hiermee voor honderd procent uitsluiten dat leven mogelijk is op Proxima Centauri b? Dat niet. We weten immers niet of buitenaards leven dezelfde omstandigheden nodig heeft om te overleven als organismen op aarde. Maar de kans dat er op de exoplaneet wezens rondlopen die lijken op mensen en dieren op aarde? Die is klein.
