In de eeuwen waarin varkens door mensen als vee worden gehouden, is hun uiterlijk drastisch veranderd. Ze dijden uit, ze verloren hun zwarte borstelharen en donkere huidskleur, en hun snuit veranderde ten opzichte van die van hun wilde soortgenoten. Die laatste verandering kwam de afgelopen honderd jaar in een stroomversnelling, zo blijkt uit een recent onderzoek in Duitsland.

‘De vraag naar varkensvlees nam enorm toe in Duitsland in de vroege twintigste eeuw,’ vertelt Renate Schafberg van de Duitse Martin-Luther-Universität. ‘Fokkers werden aangemoedigd om hun dieren te optimaliseren. Varkens moesten snel groeien, goed vlees verschaffen en vruchtbaar zijn.’

Analyse van schedels

De fokkerij leidde echter ook tot onbedoelde veranderingen in de anatomie van de dieren. Dat ontdekte Schafberg nadat zij en haar collega’s 135 schedels van varkens en zwijnen analyseerden.

Het onderzoeksteam richtte zich op twee soorten gedomesticeerde varkens: het Deutsches Edelschwein en het Deutsches Landschwein. De schedels van wilde zwijnen dienden als controlegroep. Een deel van de schedels was enkele jaren oud, het andere deel stamde uit het begin van de twintigste eeuw.

Leestip: Hoe evolueerde de wolf in een hond? Dit is wat we weten

Uit het onderzoek kwam naar voren dat de schedels van de gedomesticeerde varkens opmerkelijke transformaties hadden doorgemaakt. In slechts een eeuw hadden de dieren een aanzienlijk kortere en plattere snuit gekregen. Ook waren ze de lichte bolling in hun voorhoofd verloren.

Evolutionair bijproduct

‘We hadden niet verwacht zulke grote veranderingen te zien in slechts honderd jaar tijd,’ zegt Schafberg. Hoewel de metamorfose ongetwijfeld het resultaat is van menselijk ingrijpen, benadrukt ze dat fokkers niet bewust op zoek gingen naar varkens met een kortere snuit.

Leestip: Hoe Charles Darwin de wereld op zijn kop zette met de evolutietheorie

‘Varkens werden niet geselecteerd op basis van hun schedelvorm,’ zegt ze. ‘Het lijkt erop dat deze veranderingen een onbedoelde bijkomstigheid zijn van de selectie van andere eigenschappen.’

Het onderzoek laat zien hoe ingrijpend mensen de evolutie van andere soorten kunnen beïnvloeden, zelfs wanneer dit onbewust gebeurt. ‘Charles Darwin ging ervan uit dat er miljoenen jaren nodig waren voor grote evolutionaire veranderingen,’ zegt Frank Steinheimer van de Martin-Luther-Universität, die meewerkte aan het onderzoek. ‘Ons werk toont aan dat mensen dit proces enorm kunnen versnellen door middel van selectieve fokkerij.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!