Hoe zag ons zonnestelsel er in zijn begindagen uit? Wetenschappers zijn door een bijzondere waarneming een stap dichter bij een antwoord op die vraag.

‘Voor het eerst hebben we het vroegste moment waargenomen waarop planeetvorming rond een andere ster dan onze zon begint,’ zegt Melissa McClure, hoogleraar aan de Universiteit Leiden en hoofdauteur van het nieuwe onderzoek, dat vandaag is gepubliceerd in vakblad Nature.

Met behulp van de ALMA-telescoop en de James Webb-telescoop kregen de wetenschappers HOPS-315 in het vizier, een jonge ster op 1300 lichtjaar afstand van de aarde. Ze aanschouwden een bijzonder moment in de levensloop van de ster: het moment waarop de eerste hete mineralen zich vormen rondom HOPS-315 en zo de basis voor nieuwe planeten wordt gelegd.

Hoe ontstaat een planetenstelsel?

Rondom jonge sterren, zoals HOPS-315, bevinden zich vaak schijven van gas en stof, ook wel bekend als protoplanetaire schijven. De stof- en gasdeeltjes in zo’n schijf kunnen na verloop van tijd planeten vormen.

Leestip: Onderzoekers brengen broedplaatsen voor planeten in beeld

Sterrenkundigen ontdekten eerder al dit soort schijven met daarin jonge Jupiter-achtige planeten, zegt McClure in een persbericht. ‘Maar we hebben altijd geweten dat de eerste vaste delen van planeten verder terug in de tijd moeten ontstaan, in eerdere stadia.’

Nieuwe ontdekking lijkt op een ‘babyfoto van ons zonnestelsel’

Dat eerste stadium van planeetvorming is nu dus waargenomen rondom HOPS-315. Merel van ’t Hoff, coauteur van de studie en hoogleraar aan de Purdue University (VS), vergelijkt de bevindingen met een babyfoto van ons zonnestelsel. ‘We zien een systeem dat lijkt op hoe ons zonnestelsel eruitzag toen het zich net begon te vormen.’

Leestip: De Orionnevel: hoe ontstaan nieuwe sterren in deze massieve wolk?

De astronomen ontdekten dat siliciummonoxide (SiO) aanwezig is in de schijf rondom HOPS-315. Een interessante bevinding, want we weten dat deze stof ook een rol speelde bij de vorming van de planeten in ons eigen zonnestelsel. Deze stof is namelijk ook teruggevonden in oude meteorieten, die gebruikt worden om planeetvorming in ons zonnestelsel te dateren.

SiO kan bij extreem hoge temperaturen condenseren en samenklonteren. Hieruit kunnen vervolgens nieuwe planeten ontstaan. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat SiO zowel in gasvormige toestand als in mineralen rondom HOPS-315 aanwezig is. Dit wekt de indruk dat de stof nog maar net begint te stollen.

Onderzoek geeft inzicht in vorming van ons eigen zonnestelsel

‘Dit proces is nog nooit eerder gezien in een protoplanetaire schijf of ergens buiten ons zonnestelsel,’ zegt coauteur Edwin Bergin, hoogleraar aan de University of Michigan (VS).

Leestip: Hoe diep kun je in de aarde boren? De Sovjet-Unie testte het

Ook Elizabeth Humphreys, astronoom bij de European Southern Observatory (ESO) die niet betrokken was bij het onderzoek, is onder de indruk. ‘Dit onderzoek laat planeetvorming in een zeer vroeg stadium zien. Het geeft de indruk dat HOPS-315 kan helpen om te begrijpen hoe ons eigen zonnestelsel is gevormd.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!