Aan huis gekluisterde Italianen gesterkt door ‘virtuele mis’

De ellende die de COVID-19-pandemie aanricht, is bijzonder groot in Italië, een land met 61 miljoen inwoners. Op 31 maart bedroeg het aantal sterfgevallen als gevolg van de ziekte in Italië meer dan 11.500 – het hoogste aantal waar dan ook ter wereld en bijna viermaal zo hoog als het totaal aantal doden in China, een land met 1,4 miljard inwoners.

Achter die grimmige cijfers gaan ook enorme uitdagingen voor de priesters van dit overwegend katholieke land schuil, en voor gelovigen die troost bij hun geestelijken zoeken.

Pater Enrico Schibuola en twee collega’s dragen een virtuele mis op in de San Stefano, de 1100 jaar oude co-kathedraal van Rovigo die is gewijd aan de derde-eeuwse paus en martelaar.

Volgens een opiniepeiling van Pew Research identificeert circa 78 procent van de volwassenen in Italië zich als katholiek. De gemeenschappelijke banden tussen de Italianen en de katholieke kerk gaan tweeduizend jaar terug, tot de begindagen van het christendom en zijn eerste manifestaties in het oude Rome.

Een ongekende schat aan monumenten, schilderijen en beeldhouwwerken getuigt niet alleen van deze langdurige (en soms problematische) band met de katholieke kerk maar ook van de wording van de westerse beschaving als geheel.

Maar het verhaal van dat erfgoed telt ook vele bladzijden aan rampspoed, van oorlogen tot hongersnoden en plagen. Sinds de Italianen op 10 maart werd opgedragen om thuis te blijven, in een wanhopige poging om de opmars van COVID-19 een halt toe te roepen, doen parochies alle moeite om de Italianen van zielzorg te voorzien en tegelijkertijd regels in acht te nemen die vele levens kunnen redden.

Massimo (43) mag niet aanwezig zijn op de begrafenis van een kennis, die niet aan de gevolgen van het virus is overleden. In plaats daarvan volgt hij een live-uitzending van de plechtigheid.

“Normaal menselijk contact kwam bijna helemaal tot stilstand,” zegt pater Enrico Schibuola, priester in het stadje Rovigo, dat een kleine vijftig kilometer ten zuiden van Padua op het platteland van de Veneto ligt. “We moesten een beroep doen op andere methoden, op telefoons, computers en sociale media, om contact met de mensen te houden en op hun noden in te gaan.”

De in Rovigo geboren fotografe Chiara Negrello heeft de uitwerking van de pandemie op haar eigen familie en buren vastgelegd. Haar moeder, die een winkeltje heeft, moest haar nering voor onbepaalde tijd sluiten. Haar vader werkt in een supermarkt en daarmee in een bedrijfstak die als essentieel wordt gezien en dus open mag blijven.

De co-kathedraal van Rovigo staat er ’s avonds verlaten bij. Volgens de website van de kerk is de precieze oorsprong van het gebouw onbekend, maar ontstond Rovigo zelf in de achtste en negende eeuw rond het eerste christelijke heiligdom op deze plek.

De strenge maatregelen lijken hier en daar te werken. In Rovigo en omgeving zijn tot nu toe minder dan honderd gevallen van COVID-19 vastgesteld, op een bevolking van 250.000 zielen. Maar in de provincie Cremona, een kleine tweehonderd kilometer verder naar het westen, zijn ruim drieduizend gevallen op een inwonertal van 360.000 geregistreerd.

Speciale parochiediensten, waaronder bijeenkomsten voor kinderen met leerproblemen en gezinnen die in paniek zijn geraakt, worden nu over de telefoon of per video verzorgd. Ook voor de vastenperiode worden plannen opgesteld om diensten live te kunnen streamen, onder andere op Eerste Paasdag (12 april). Op Facebook, YouTube en het diocesaanse radiostation worden wekelijks ‘virtuele missen’ opgedragen.

‘Social distancing’ leidt overal ter wereld tot problemen, maar het is vooral moeilijk voor de Italianen. Een leven zonder het dagelijks uitwisselen van warme begroetingen of omhelzingen met veel gekus was in dit land ondenkbaar – totdat het een kwestie van leven of dood werd om deze gebaren achterwege te laten.

Rouwenden komen bijeen voor een begrafenis-op-afstand terwijl de zegen over de gesloten doodskist wordt afgeroepen. Als de pandemie eenmaal voorbij is, zal er nog een dodenmis worden opgedragen.

De schok uit zich het duidelijkst in de beperkingen die zijn opgelegd aan emotioneel beladen plechtigheden. In de kerken mogen bij dopen en huwelijken alleen nog de ouders en getuigen aanwezig zijn. En wat betreft de sterfgevallen “wordt ons geadviseerd om mensen die duidelijk in de laatste fase van hun leven zijn aangekomen, niet langer thuis of in het ziekenhuis op te zoeken,” zegt pater Enrico.

Volgens hem hebben de meeste ziekenhuizen gelukkig hun vaste priesters en wordt er voor huisbezoeken soms een uitzondering gemaakt. Maar steeds minder gezinnen vragen de parochie om zo’n toestemming, aldus fotografe Negrello, “waarschijnlijk uit angst voor het virus.”

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com