Noot van de redactie: dit verhaal werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op 14 juni 2016. Het werd op 20 februari 2019 bewerkt en opnieuw geplaatst, toen de Australische regering de soort officieel erkende als uitgestorven.
Een klein knaagdier dat alleen voorkomt op een bepaald eiland in de buurt van Australië is waarschijnlijk het eerste zoogdier dat ten onder is gegaan aan de klimaatverandering, meldden wetenschappers in juni 2016. De Australische regering heeft nu officieel erkend dat de Bramble Cay-mozaïekstaartrat (melomys rubicola) is uitgestorven.
Het dier lijkt verdwenen van het eiland in het oostelijke deel van de Straat Torres die onderdeel is van het Great Barrier Reef, aldus wetenschappers.In 2009 werd voor het laatst een exemplaar gezien, door een visser. Eind 2014 mislukten de verwoede pogingen van onderzoekers om een dier te vangen, waarna ze tot de conclusie kwamen dat de soort waarschijnlijk was uitgestorven.
Het knaagdier was vernoemd naar zijn leefgebied, Bramble Cay, een klein koraaleiland dat maximaal zo'n drie meter boven de zeespiegel uitstak.
De ratten werden in 1845 voor het eerst door Europeanen op het eiland gezien, en vanaf 1978 werden er enkele honderden geteld. Maar sinds 1998 is het deel van het eiland dat bij vloed boven de waterspiegel uitsteekt afgenomen van 4 hectare naar 2,5 hectare. Dat had als gevolg dat de vegetatie op het eiland afnam, waardoor ongeveer 97% van het leefgebied van de knaagdieren verloren ging.
“Het is zo goed als zeker dat de belangrijkste factor voor de uitroeiing van deze populatie was dat het laaggelegen koraaleiland vermoedelijk meerdere malen onder water kwam te staan in de afgelopen tien jaar. Dat had een enorme afname van het leefgebied van de dieren tot gevolg, en mogelijk ook de directe dood van individuele dieren,” schrijft het team dat onder leiding stond van Ian Gynther, die werkzaam is bij het Department of Environment and Heritage Protection van de Australische deelstaat Queensland.
“Laaggelegen eilanden als Bramble Cay hebben te kampen met zowel de verwoestende effecten van extreme waterstanden door heftige meteorologische verschijnselen als met de stijging van de zeespiegel die het gevolg is van de door mensen veroorzaakte klimaatverandering,” voegden de auteurs daaraan toe.
Wereldwijd is de zeespiegel tussen 1901 en 2010 circa twintig centimeter gestegen. Een dergelijke forse stijging is in de afgelopen zesduizend jaar niet voorgekomen. Rond de Straat Torres is de zeespiegel tussen 1993 en 2014 ongeveer twee keer zo hard gestegen als gemiddeld op aarde.
Dit kleine zoogdier is dan ook slechts de eerste van nog veel meer diersoorten die mogelijk het slachtoffer worden van het opwarmende klimaat, waarschuwen de auteurs.
“We wisten dat er ooit een eerste keer zou komen, maar toch is dit schokkend nieuws,” vertelt Lee Hannah die als wetenschapper werkt bij Conservation International, een non-profitorganisatie op het gebied van natuurbehoud.
Hannah heeft onderzoeken gepubliceerd waaruit blijkt dat een op de vijf diersoorten mogelijk gevaar loopt door klimaatverandering. Voor soorten die op kleine eilanden en in berggebieden voorkomen is het risico het grootst, omdat zij weinig alternatieve leefgebieden hebben als de omstandigheden veranderen, merkt hij op.
“Er zijn zeker ook soorten die profiteren van de klimaatverandering, maar voor de meeste betekent het een afname van hun gebied,” stelt hij.
Mensen kunnen echter zorgen dat de meest dramatische effecten worden tegengegaan, voegt hij daaraan toe. Zo kunnen er beschermde gebieden in het leven worden geroepen waar het veranderende klimaat geen nadelige effecten heeft, kunnen soorten zo nodig worden verplaatst en moet de uitstoot van broeikasgassen worden tegengegaan.
“Deze soort had behouden kunnen blijven,” stelt hij.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
