In het Amazonewoud is het een oorverdovende herrie, er is een constante kakofonie van dieren die zich willen laten horen.Te midden van dat kabaal heeft de mannelijke witte klokvogel de winnende strategie ontwikkeld: hij is waarschijnlijk de vogel met het hardste geluid op aarde.

Deze ivoorwitte vogel strijkt neer in de top van een dode boom, hoog in de beboste bergen van noordelijk Brazilië, en zet het met zijn wijd opengesperde bek op een gekrijs waarvan je haren overeind gaan staan.

“Het lijken net buitenaardse wezens,” stelt Jeff Podos, die als bioloog verbonden is aan de University of Massachusetts Amherst en die een van de auteurs is van een paper dat onlangs werd gepubliceerd in het vaktijdschrift Current Biology.Volgens het onderzoek is de roep van de klokvogel twee keer zo hard als dat van zijn ‘neef’, de schreeuwpiha, die ook in het Amazonewoud leeft.

Het gekrijs van de klokvogel is minstens negen decibel (dB) harder dan dat van de piha, en bereikt een volume van 125 dB. Dat is ongeveer wat je hoort als je naast de boxen staat bij een rockconcert. Ter vergelijking: de menselijke stem is op normaal volume ongeveer 60 dB.

Wat wetenschappers echt verraste, was dat de mannetjes hun geluid recht in het ‘gezicht’ van een geïnteresseerd vrouwtje tetteren,vertelt Russ Charif,die als bio-akoesticus werkt aan het Cornell Lab of Ornithology en die niet betrokken was bij het onderzoek.

Charif vermoedt dat de mannetjes deze eigenschap ontwikkelden om indruk te maken op vrouwtjes. De vogels met het hardste geluid zijn waarschijnlijk ook de fitste. Waarschijnlijk “beoordelen de vrouwtjes de mannetjes op hun volume, en geven ze de voorkeur aan de mannetjes met het hardste geluid,” schrijft hij in een e-mail.

“Dit is een heel cool onderzoek. Het lijkt zorgvuldig te zijn uitgevoerd en de resultaten komen solide over,” voegt hij toe. Hij merkt daarbij op dat het lastig is om het geluid van dieren in het wild op te nemen. Het onderzoek geeft ook meer inzicht in de studie naar seksuele selectie, en de ongelofelijk toeren die dieren uithalen om een partner te krijgen.

Het volume omhoog

Podos en zijn collega’s waren niet bewust op zoek naar de vogel met het hardste geluid ter wereld.Coauteur Mario Cohn-Haft, curator op het gebied van vogels aan het Instituto Nacional de Pesquisas da Amazônia in Manaus in Brazilië, bracht na een onderzoeksreis een exemplaar van een mannelijke witte klokvogel mee voor het museum.

Hij onderzocht de vogel en ontdekte dat de ribben van het dier omringd waren door een dikke, geprononceerde buikspier. Hij vermoedde dat die bijzondere bouw iets te maken had met hun harde gekrijs.

Toen ze ontdekten dat er nog geen publicaties waren over klokvogels of hun geluid, trok een onderzoeksteam naar het regenwoud om opnamen te maken van het geschreeuw van de mannetjes. (De vrouwtjes, die een groengeel verenkleed hebben, produceren helemaal geen geluid.)

De onderzoekers gingen op zoek naar wilde piha’s en klokvogels. Ze maakten opnamen van de vogels en deelden het geschreeuw in drie categorieën in. Ze onderscheidden de roep van het pihamannetje, de roep van het klokvogelmannetje type 1 (zachter en langer) en de roep van het klokvogelmannetje type 2, die harder en korter is.

De auteurs voerden vervolgens berekeningen uit om te achterhalen hoe hard het geluid was op een meter afstand van de vogel.

De roep van de piha bleek het zachtst, de roep van klokvogel type 2 was het hardst. Of de bijzondere spieropbouw van de klokvogels een rol speelt bij hun zangtalent, konden de onderzoekers niet vaststellen.

Er is een reden dat de type-2-roep zo kort en simpel is: het kost behoorlijk wat kracht om zoveel decibellen te produceren.

“Als je aan een trompetspeler zou vragen om een zo hard mogelijk geluid te maken, zou dat lijken op dat geluid van de klokvogel - één enkele zuivere noot,” stelt Podos.

'Aandoenlijk klunzig'

Klokvogels hebben een zeer precies baltsritueel. Aan het einde draait het mannetje altijd een rondje op de tak en toetert een laatste noot richting het vrouwtje. Het geluid is waarschijnlijk zo hard dat het gehoor van het vrouwtje erdoor kan beschadigen, maar de wetenschappers hebben geen bewijs gevonden voor een dergelijk gevolg.

“Ze heeft het al eerder meegemaakt, ze weet wat ze kan verwachten,” stelt Podos. Zo vliegt het vrouwtje vaak “naar een iets veiliger afstand” als het mannetje zich ter voorbereiding van zijn laatste schreeuw opblaast.

Desalniettemin heeft het onderzoeksteam geen succesvolle paringen waargenomen bij de geobserveerde vogels.

Bob Mulvihill, ornitholoog bij het National Aviary in Pittsburgh zegt dat mannetjesvogels het meestal iets rustiger aan gaan doen als vrouwtjes angstig worden van hun baltsgedrag. Hij vermoedt dan ook dat het enorme volume van het klokvogelmannetje op het randje is van succesvolle seksuele selectie-eigenschappen.

Mulvihill voegt daaraan toe dat het nog lastig is om je lachen in te houden bij het idee van een mannetje dat zo zijn best doet voor een vrouwtje dat hij haar van haar stokje tettert.

Dat is “aandoenlijk klunzig,” aldus Podos.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com