Toen biologe Jessica Pate op haar quad over Juno Beach in Florida op en neer snorde terwijl ze het zand afspeurde naar sporen van bedreigde zeeschildpadden, zag ze plotseling een enorme zwarte schaduw door het ondiepe zeewater bewegen.
Toen ze nog eens goed keek, bleek het tot haar verbijstering om een grote manta te gaan. Pate is een verwoed duikster en kende mensen die in Indonesië of op Hawaï naast reuzenmanta’s hadden gezwommen – maar nooit in de kustwateren van zuidelijk Florida, een gebied waar zes miljoen mensen wonen.
Gefascineerd door haar ontmoeting, in 2010, doorzocht Pate de bestaande literatuur op vermeldingen van manta’s voor de kust van Zuid-Florida, maar ze vond slechts één wetenschappelijk artikel uit 1998. Dus ging ze aan het werk om daar verandering in te brengen. (Lees ook hoe manta’s hechte vriendschappen sluiten.)
Gedurende ruim drie jaar, van 2016 tot 2019, zocht Pate in de kustwateren van Zuid-Florida naar deze sierlijke zwemmers en wist uiteindelijk 59 afzonderlijke exemplaren te identificeren, die door de onderzoekers als “stedelijke manta’s” worden aangeduid.
“We hebben reuzenmanta’s zien zwemmen voor de kust van president Trumps landgoed Mar-a-Lago en het Jimmy Buffett’s Margaritaville resort,” zegt Pate. Volgens haar hebben ook bewoners van hoge flatgebouwen in Miami gemeld dat ze tijdens het gedwongen thuiszitten als gevolg van de pandemie meerdere manta’s in zee hebben gespot.
Afgezien van hun voorliefde voor deze dichtbevolkte agglomeratie is het belangrijkste kenmerk van de manta’s dat het bijna allemaal jonge dieren zijn. De onderzoekers leiden dat af uit het gebrek aan paringssporen op de vrouwtjes en de geringe omvang van de klaspers (de geslachtsorganen) van de mannetjes.
In een nieuwe studie die deze week in het tijdschrift Endangered Species Research is verschenen, presenteren Pate en haar collega’s overtuigend bewijs voor de stelling dat zich voor de kust van zuidelijk Florida een kraamkamer van deze vissen bevindt – nog maar de derde die ooit is ontdekt. Manta’s kiezen hun kraamkamers in voedselrijke wateren met relatief weinig roofdieren, zodat hun jongen er veilig kunnen opgroeien.
“Het was heel spannend, want het was zo’n verrassende ontdekking. De andere twee kraamkamers zijn pas in 2018 en 2019 geïdentificeerd” (in Indonesië en de Golf van Mexico), zegt Pate, oprichtster en wetenschappelijk hoofd van het Florida Manta Project.
“We weten zó weinig over manta’s,” zegt ze, bijvoorbeeld de plekken waar ze hun jongen baren, hoe lang ze leven of hoe ze hun paringspartners kiezen. Daarom kan de vondst meer inzicht bieden in de levenswijze en het behoud van deze relatief onbekende vissoort.
Volgens de International Union for Conservation of Nature zijn beide soorten mantaroggen, de reuzenmanta (die een indrukwekkende spanwijdte van bijna negen meter kan bereiken) en de rifmanta, kwetsbaar voor uitsterving. In 2018 werd de reuzenmanta in de VS toegevoegd aan de lijst van bedreigde diersoorten onder bescherming van de Endangered Species Act.
Er zijn inmiddels genetische aanwijzingen (die binnenkort in een wetenschappelijk artikel gepresenteerd zullen worden) dat de manta’s voor de zuidkust van Florida een eigen, derde soort vormen – “pal voor onze neus,” aldus Pate.
'Pal voor onze neus'
Voor haar eigen onderzoek leende Pate de vissersboot van haar opa en speurde daarmee dagenlang het ondiepe water tussen Jupiter Island en Boynton Beach af. Staande op de boeg van de langzaam varende boot keek Pate uit naar grote, donkere vormen die tegen de witte zandbodem van de zee afstaken.
“Ik kan je vertellen dat ik elke rots in de vorm van een manta voor de kust van Zuid-Florida heb geïdentificeerd,” grapt ze. Later bestudeerde ze ook luchtfoto’s die met drones en vliegtuigjes waren gemaakt.
In totaal wist ze 59 afzonderlijke mantaroggen te identificeren, die ze in de loop der jaren meerdere keren spotte, waaronder één die van haar en haar collega’s de bijnaam Stevie Nicks heeft gekregen en een exemplaar dat maar liefst 23 keer werd gespot en de naam Gillie kreeg.
Het ongewoon hoge aantal jonge manta’s, die steeds weer op dezelfde plek worden waargenomen, duidt op de aanwezigheid van een kraamkamer, zegt Pate. Het is ook mogelijk dat het warme en ondiepe kustwater van zuidelijk Florida de jonge dieren helpt om hun lichaamstemperatuur te reguleren en sneller te groeien.
“In veel gebieden waar onderzoek naar mantaroggen is gedaan, worden vrij weinig jonge dieren gespot. Het is zeer zeldzaam om bijna uitsluitend juveniele exemplaren in één gebied bij elkaar te spotten, zoals we dat voor de kust van Zuidoost-Florida zien,” zegt zij.
Maar manta’s kunnen enorme afstanden afleggen, dus de enige manier om te bevestigen dat het inderdaad om een kraamkamer gaat, is door de jonge dieren te voorzien van zendertjes en akoestische chips, een taak waaraan Pate in samenwerking met de NOAA is begonnen. (Nog nooit heeft iemand een mantarog in het wild een jong zien baren, en hun voortplantingsgedrag is voor een groot deel nog een raadsel.)
“Dit onderzoek bevestigt dat we nog maar heel weinig weten over deze dieren,” zegt Csilla Ari, een professor van de University of South Florida die is verbonden aan de Manta Pacific Research Foundation. “Ze leven pal voor onze neus en voor de kust van zó’n dichtbevolkt gebied, en toch zijn ze al die tijd onopgemerkt gebleven.”
Conflict met mensen
Ook Joshua Stewart, de National Geographic-onderzoeker en expert in ecologiebehoud die een potentiële kraamkamer voor mantaroggen in de Golf van Mexico ontdekte, was verrast door de aanwezigheid van een mogelijke kraamkamer nabij een zó dichtbevolkt gebied.
“We hebben het vaak over de negatieve invloed van de mens op de manta’s – en op de plekken waar ik werk, zijn daar zeker aanwijzingen voor,” zegt Stewart, assistent-directeur van de Manta Trust. “Maar als je ziet dat er manta’s in de zeegeulen voor de kust van Florida rondzwemmen, en dat terwijl er reusachtige jachten voorbijvaren... dat is echt schokkend.”
Onder de inwoners van Florida is het aantal vaarbewijzen voor recreatieve vaartuigen het hoogst in de hele VS, wat zou kunnen verklaren waarom zoveel mantaroggen in de kustwateren van de staat littekens van contacten met mensen vertonen. Maar liefst 27 procent van de bestudeerde manta’s had ooit verstrikt gezeten in vislijnen, en 46 procent vertoonde sporen van verwondingen of schrammen door aanvaringen met bootschroeven en visgerei of door niet nader te bepalen oorzaken, zo blijkt uit het onderzoek van Pate.
Verstrikking en overbevissing vormen een grote bedreiging voor mantaroggen, waarvan de vrouwtjes pas na acht à tien jaar geslachtsrijp worden. De dieren planten zich traag voort en de vrouwtjes baren om de paar jaar gemiddeld niet meer dan een of twee jongen.
Wanneer ze eenmaal zijn volgroeid en voor de meeste roofdieren te groot zijn geworden om aangevallen te worden, leiden manta’s doorgaans een stabiel en lang leven. Dat maakt het “beschermen van deze jonge dieren ook zo belangrijk voor het voortbestaan van de hele populatie,” zegt Pate.
Gezien die kwetsbaarheid hoopt zij dat haar onderzoek de Amerikaanse regering ertoe zal aanzetten om een beschermd gebied voor de roggen voor de kust van zuidelijk Florida in te stellen.
“Deze manta’s leven naast miljoenen mensen, dus de bescherming ervan zal niet eenvoudig worden,¨ zegt Pate. “Maar nu mantaroggen overal ter wereld in aantallen achteruitgaan, zou dit een heel belangrijke populatie voor het behoud van de soort als geheel kunnen zijn.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
