In 2018 bezoekt de Venezolaanse fotograaf Alejandro Cagerra Chapultupec Zoo in Mexico-Stad. Al slenterend door de bekendste dierentuin van Mexico, waar zeker tweeduizend dieren en tweehonderd diersoorten leven, slaat Cagerra bij het zien van een pandaverblijf steil achterover: een reuzenpanda in Mexico-Stad?
Mexicaanse pandakoorts
Het antwoord op die vraag voert Cagerra terug naar de jaren zeventig, als Mexico Taiwan bij de Verenigde Naties officieel erkent als Chinees grondgebied. Andere Latijns-Amerikaanse landen volgen Mexico’s voorbeeld algauw. Als dank schenken de Chinezen twee reuzenpanda’s aan de Chapultupec Zoo: Pe Pe en Ying Hing. Een decennialange Mexicaanse pandagekte breekt uit, belichaamd in talloze popliedjes, televisieprogramma's en herdenkingsmunten.
Vandaag de dag is Xin Xin, kleindochter van het door China cadeau gegeven pandakoppel, de allerlaatste reuzenpanda in Latijns-Amerika. Én een van de nog slechts drie panda’s ter wereld die geen officieel eigendom van China is. Maar Xin Xin is niet de jongste meer. Met haar 33 jaar is ze slechts vijf jaar verwijderd van de recordleeftijd van reuzenpanda’s in gevangenschap. Een opvolger staat vooralsnog niet op de planning. En dus nadert Mexico wellicht al snel het einde van zijn pandatijdperk.
‘Xin Xin is een vergeten panda,’ stelt Cegarra. ‘Ze is nog altijd de onbetwiste ster van de dierentuin, maar heeft er de afgelopen decennia veel concurrentie bijgekregen in de hoofdstad: grote concerten, Formule 1, het geplande WK voetbal in 2026. Deze overvloed aan entertainment en attracties laat Xin Xin simpelweg naar de achtergrond verdwijnen.’
China’s omstreden pandadiplomatie
Sinds de jaren vijftig schenkt China panda’s aan landen als teken van vriendschap of warme diplomatieke banden. China’s eerste cadeaupanda’s dateren waarschijnlijk van de zevende eeuw, toen keizerin Wu Zetian twee beren, vermoedelijk reuzenpanda’s, schonk aan Japan.
In 1984 herzag China zijn zogeheten ‘pandadiplomatie’: niet langer werden panda’s kosteloos cadeau gedaan, maar enkel nog verhuurd. Voor periodes van maximaal tien jaar, tegen soms wel een miljoen euro per pandapaar, per jaar. Daarbij geldt: eventueel in het buitenland geboren babypanda’s blijven Chinees eigendom en moeten derhalve uiteindelijk óók terug naar China.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Het fokken van panda’s is complex, tijdrovend en kostbaar. Niet voor niets worden er slechts weinig panda’s geboren buiten Chinese landgrenzen. De dierenartsen van Chapultepec Zoo in Mexico-Stad slaagden daar in augustus 1980 als eerste in: Xeng-Li was de naam, hetgeen ‘succes’ betekent.
In die tijd leefden er volgens schattingen 250 panda’s in het wild en vijftig in gevangenschap. Op dit moment leven er vijfhonderd in gevangenschap en naar schatting zo’n achttienhonderd in het wild. De afgelopen veertig jaar zijn er acht reuzenpanda’s geboren in Mexico, waarvan er vijf daadwerkelijk een volwassen leeftijd hebben bereikt.
China’s pandadiplomatie oogst zowel lof als kritiek. Volgens voorstanders is dit een toonbeeld van internationale samenwerking, ten faveure van een kwetsbare, zeldzame diersoort. Critici spreken juist van een uitgekiende geopolitieke tactiek van China om zijn mondiale, controversiële imago van supermacht op te vijzelen. Met de reuzenpanda als misplaatste inzet.
Xin Xin de reuzenpanda als symbool voor een vergeten vriendschap
‘Xin Xin staat symbool voor een diplomatieke vriendschap tussen twee landen die niemand zich meer kan herinneren,’ zegt Cagerra. ‘Dat maakt het zo uniek.’
Cegarra had meer dan twintig dierentuinbezoekjes verspreid over zes maanden nodig voor zijn fotografieproject over Xin Xin, de laatste van in totaal elf Mexicaanse reuzenpanda’s. De dieren slapen tot wel twaalf uur per dag. Het grootste deel van hun tijd spenderen ze zittend, knagend aan bamboe.
Tekst gaat verder onder de fotoreeks.
Tijdens de vele fotoshoots maakte Cegarra kennis met het trouwe team rondom Xin Xin: dierenarts Myriam Noguera en verzorger Elías García Ramírez. Laatstgenoemde is al twintig jaar lang, dag in dag uit, hoogstpersoonlijk verantwoordelijk voor het schoonmaken van haar verblijf, het klaarmaken van de bamboemaaltijden en het waken over haar veiligheid. Ooit droeg Ramírez zorg voor drie panda’s. Nu alleen nog voor Xin Xin.
Fotograaf Alejandro Cegarra werd geboren in Caracas (Venezuela) en woont tegenwoordig in Mexico-Stad. Volg hier zijn werk op Instagram.
