De kans is groot dat je haar al voorbij hebt zien komen: Moo Deng. Het bolle, glanzende, paarsroze dier werd deze zomer geboren in een Thaise dierentuin. Het dwergnijlpaard, waarvan de naam ‘stuiterend varken’ betekent, gaat momenteel heel het internet over. Waaraan danken Moo Deng en haar soortgenoten hun kleine verschijning?

Dwergnijlpaard is tien zo klein

Het dwergnijlpaard (Choeropsis liberiensis) is een van de twee nog levende nijlpaardsoorten. Zijn grote neef (Hippopotamus amphibius) is een stuk bekender.

Hoewel ze dezelfde vorm en kleur hebben, vallen de verschillen in omvang direct op. ‘Het dwergnijlpaard is tien zo klein als het gewone nijlpaard,’ vertelt Karen Vacco, van Pittsburgh Zoo & Aquarium, waar ook een aantal dwergnijlpaarden leven. Een volwassen dwergnijlpaard weegt hooguit zo’n 270 kilogram. Dat klinkt misschien veel, maar zijn grote neef kan de 4000 kilo voorbijschieten.

Nijlpaarden zijn voornamelijk herbivoor

De grootte van beide nijlpaardsoorten is nog imposanter als je bedenkt dat ze beide hoofdzakelijk een plantaardig dieet hebben. In het wild eten dwergnijlpaarden voornamelijk gras en waterplanten, zegt Vacco. Maar Moo Deng eet voornamelijk groenten en ‘herbivorenkoekjes’, waar extra nutriënten in zitten.

De soorten komen daarnaast op heel verschillende plekken op aarde voor. Het grote nijlpaard leeft voornamelijk in het midden en zuiden van Afrika. Dwergnijlpaarden leven een veelal solitair bestaan in de bossen en moerassen van West-Afrika. Het gewone nijlpaard leeft juist in groepen met zo’n 40 tot 200 soortgenoten.

Hebben ze dan ook nog iets gemeen? Zeker: hoe ze poepen. ‘Nijlpaarden sproeien hun ontlasting om zich heen door met hun staart te zwiepen,’ vertelt Vacco over de zogenoemde splash zone. Op de video onderaan zie je hoe dat eruitziet.

Het nijlpaard: ooit één soort

In 2023 deden wetenschappers een DNA-studie om te ontdekken hoe sterk de twee soorten verwant zijn. De resultaten waren verrassend. ‘Beide soorten splitsten ongeveer 4 miljoen jaar geleden van elkaar. Dat is veel korter geleden dan we aanvankelijk dachten,’ vertelt Jan Janecka, geneticus aan Duquesne University (VS).

Leestip: Dit is Piggy, het fotogeniekste varkentje van China

Daarmee splitsten dwergnijlpaarden en normale nijlpaarden zo’n 1 tot 2 miljoen jaar eerder af tot een eigen soort dan mensen en chimpansees of tijgers en leeuwen dat deden, aldus Janecka.

Waarom is het dwergnijlpaard zo klein?

Hoewel het niet met zekerheid is te zeggen, vermoedt Janecka dat het nijlpaard en dwergnijlpaard een ander evolutionair pad gingen bewandelden toen die eerste zich begon aan te passen aan het leven op het land. Bijgevolg zou hij steeds kleiner zijn geworden.

Het nijlpaard nam juist toe in formaat, omdat hij een leven in het water verkoos. Het water maakte het makkelijker om zijn enorme gewicht te dragen. ‘Het blijft om hierover te speculeren,’ besluit Janecka. Maar voor een sluitend antwoord is meer onderzoek nodig.

Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.